56

116 MORFOLOGIA

D. Klasa deklinacyjna M -i

Jest to klasa nieliczna, z rzeczownikami typu DRZWI, OSZCZĘDNOŚCI z następującymi końcówkami:

M -i, D -i, C -om, B -i, N -ami, Mc -ach, W -i.

2.4. Rzeczowniki z końcówkami przymiotnikowymi

Polszczyzna posiada bardzo liczny zbiór rzeczowników, których wszystkie lub niektóre formy fleksyjne tworzone są za pomocą końcówek właściwych odmianie przymiotników. Są to przede wszystkim nazwy własne: nazwiska, imiona i nazwy miejscowe; liczba rzeczowników pospolitych jest znacznie mniejsza. Rzeczowniki te, jak wszystkie rzeczowniki, różnią się od przymiotników tym, że nie odmieniają się przez rodzaje, lecz mają rodzaj gramatyczny z góry ustalony; nawet w takich wypadkach, jak Wolski : Wolska, mamy do czynienia z dwoma rzeczownikami różniącymi się rodzajem.

Odmiana tych rzeczowników rozpada się na takie same deklinacje jak typowa odmiana rzeczownikowa: deklinację męską osobową, żywotną i nieżywotną, deklinację nijaką, deklinację żeńską i deklinację pluraliów tantum.

2.4.1.    Deklinacja męska

2.4.1.1.    Rzeczowniki osobowe A. Klasa deklinacyjna -y/i

(a) Grupa twardotematowych (łącznie z tylnojęzykowymi) typu DYŻURNY, BATORY; zestaw końcówek:

	Lp	Lm
M	-y/i	-'i/'y (-owie)
D	-ego	-ych/ich
C	-emu	-ym/im
B	-ego	-ych/ich
N	-ym/im	-ymi/imi
Mc	-ym/im	-ych/ich -'i/'y (-owie)
W	-y/i

Należą tu rzeczowniki z tematami zakończonymi na spółgłoski twarde, które przed końcówką M 1 W lm ulegają wymianie na miękkie fonetycznie lub funkcjonalnie, por. dyiurny : dyturni, chory : chorzy, Wolski: Wolscy, Długi : Dłudzy. Niektóre imiona i nazwiska (obcego pochodzenia) przyjmują w M, W lm końcówkę -owie, np. Batory : Batorowie, Makary : Makarowie. Odpowiedniki końcówek zaczynających się na -y w formach rzeczowników zakończonych na -k- i -g- zgodnie z zasadą fonetyczną zaczynają się na -i, stąd Wolski, Wolskiego..., Długi, Długiego...

(b) Grupa miękkotematowych; zestaw końcówek:

	Lp	Lm
M	-i/y	-i/y (-owie)
D	-ego	-ich/ych
C	-emu	-im/ym
B	-ego	-ich/ych
N	-im/ym	-imi/ymi
Mc	-im/ym	-ich/ych
W	-i/y	-i/y (-owie)

Do tej grupy należą rzeczowniki typu BLIŹNI, MOTORNICZY, imionu ANTONI, JERZY i podobne, nazwiska (zwykle obcego pochodzenia), np. ROSATI, BONI, VERDI. W tematach nie występują żadne alternacje; w nazwiskach typu Rosati miękkość zachowuje się w postaci j, np. Rosattego. Końcówki zaczynające się od -y stoją po spółgłoskach funkcjonalnie miękkich, por. motorniczym, Jerzym. Imiona i nazwiska mogą w M i W lm przyjmować końcówkę -owie, np. Antoniowie, też podstolowie, która wyraźnie odróżnia te formy od liczby pojedynczej.

B. Klasa deklinacyjna M Ip -e; zestaw końcówek:

	Lp	Lm
M	-e	-owie
D	-ego	-ów
C	-emu	-ym/im
B	-ego	-ów
N	•em	-ymi/lmi
Mc	-em	-ych/ich
W	-0	-owie