4

182 KILKA REFLEKSJI...

Radość

„Radość jest podstawową potrzebą duszy. Brak radości, czy to wypływający z nieszczęścia, czy po prostu z nudy, jest stanem chorobowym, w którym przygasa inteligencja, odwaga i wielkoduszność. Jest to jak gdyby brak powietrza. Bo myśl ludzka żywi się radością”². Radość związana jest nieodłącznie z poczuciem szczęścia. 1 właśnie radość oraz poczucie szczęścia to stany, które charakteryzują nauczycieli Autorskiej Szkoły Samorozwoju we Wrocławiu. Nie spotkałam w tej szkole nauczyciela, który nie wyrażałby zadowolenia, ogromnej radości z powodu pracy właśnie w tym miejscu. Optymizm, radość, duma, charakteryzują wszystkich moich rozmówców. Emocje związane z koncepcją edukacyjną szkoły przejawiają się w sposobie bycia czymś w rodzaju refleksji nad jej realizacją. Zadowolenie, radość z pracy w tej szkole przejawia się w takich wypowiedziach: „codziennie rano cieszę się, że jestem zdrowa i mogę znów pójść do pracy”, „wspaniale się tu czuję, ogromnie lubię tę pracę, nie wyobrażam sobie innej szkoły”, „jestem bardzo szczęśliwy, pracując tutaj - nie chciałbym zmieniać szkoły”-

Subiektywne poczucie szczęścia nauczycieli ASSA związana jest z przywiązaniem do tej właśnie szkoły, z traktowaniem jej jako swego odnalezionego miejsca na ziemi. „ASSA nie jest dla nas instytucją, ona jest naszym losem” - mówi jeden z uczestników tego edukacyjnego przedsięwzięcia. Takie rozumienie swej pracy, traktowanie jej w kategoriach jednego z wymiarów własnej egzystencji jest charakterystyczne dla nauczyciela tej szkoły.

Co to może oznaczać w praktyce? Jeśli szkoła i realizowana w niej koncepcja staje się losem ludzi tam pracujących, może być ona dla nich obszarem budowania własnej, pozytywnej tożsamości. Jest ich losem - jest więc dla nich ważna, nie stanowi marginesu zainteresowań, nie jest ziem koniecznym, miejscem, z którego ucieka się wraz z dźwiękiem dzwonka informującego o ostatniej lekcji. „Bardzo często zostaję w tej Szkole dłużej niż to wynika z rozkładu zajęć. Jeśli jest taka potrzeba, młodzi ludzie mają mi coś do powiedzenia, chcą jakiś problem przedyskutować, zostaję dłużej. Zdarza się też, iż dzwonią lub przychodzą do domu. Czasu pracy w tej szkole nie traktuje się sztywno - wszystko zależy od naszych potrzeb, od umowy” - mówi jeden z nauczycieli ASSA. Inny stwierdza: „Jestem dumny, że tu pracuję. To bardzo ważne dla mnie doświadczenie pedagogiczne. I )uż.o myślę o tej szkole, o pracy w niej, analizuję problemy, któ i yeti tu też niemało”.

Refleksyjność

Z traktowaniem szkoły jako własnego losu związana jest również postawa refleksyjna wobec wykonywanej przez siebie pracy. Skoro praca ta, związane z nią zadania praktyczne nie są traktowane jako zewnętrzne, narzucone i często niechciane, lecz jako wymiary własnej egzystencji, pobudzają do refleksji, do zadumy. Wielu nauczycieli pracujących w ASSA traktuje założenia szkoły jako punkt wyjścia dla własnych poszukiwań, dla własnych praktycznych rozwiązań. „ASSA stwarza możliwości pracy, jaka każdemu z nas najbardziej odpowiada. Jej założenia to ramy, w których musimy się zmieścić. Ale jaki co zrobimy-tu jest duża dowolność. Wiem, że jest dużo niebezpieczeństw. Na przykład ja miałem kilka razy taką ochotę, żeby uczniów pousadzać i jakoś zmusić do tego, żeby się na każde zajęcia przygotowywali. Wywrzeć presję, zmusić jest najłatwiej. Poza tym, to już znamy, wiemy, jak to zrobić. I musiałem sobie uświadomić, że muszę szukać innych sposobów, że powinienem zaciekawić, zmobilizować -zmusić się nie da” - stwierdza jeden z nauczycieli. „Często, kiedy jestem w domu, myślę o tym, jak rozwiązać różne problemy, które się pojawiają w tej pracy. Co zrobić, żeby im przybliżyć mój przedmiot, oswoić, pokazać praktyczne zastosowanie? Bardzo dużo myślę o tej szkole” - odpowiada ucząca w niej nauczycielka.

Opisywany wyżej, charakterystyczny dla nauczyciela ASSA, refleksyjny, polegający na osobistym zaangażowaniu stosunek do własnej pracy jest tym, co bardzo ich różni od nauczycieli z innych, państwowych, typowych szkól.

Rodzaj związku z ideą samorozwoju

Rozważając stosunek badanych nauczycieli do swej pracy, zapytać trze ba także o rodzaj ich związku z filozoficzno-psychologiczno-pcdagogie/n.| koncepcją Autorskiej Szkoły Samorozwoju. Odpowiedź na to pytanie |>< • zwala zróżnicować nauczycieli tej szkoły, pozwala na podjęcie pmln pi u nej typologii. Typologia ta opiera się na ustosunkowaniu (cmiu |una!m ni poznawczym) do założeń autorskiej koncepcji szkoły, npi .n nuam i pi > D. Manelskiego i D. Łuczaka.

Typ pierwszy nazwać można Entuzjastą I'ntu. | i i>• |< ii nm.

ciel, który bezkrytycznie, bez zastrzeżeń, w -.po ulu    ■ i > < p. .

je w całości proponowaną przez autorow I o|\ |> i I......i" e M. > i

morozwoju i edukacji dla samorozwoju, odpuu uda .................. i np.