508 509 (2)

ryzujący stopień do wprowadzenia oporności, zgodnie z (7.50) 6padnie do wartości

⁼    —    (9.113)

¹ +S<ik

Zakres regulacji wzmocnienia D_f, powstający przy zmianie oporności regulatora od 0 do R_r, będzie się równi stosunkowi koir/fciMp, tzn.

D_t = ^-=l+S_diR_t    (9.114)

Ku Bp

Po rozwiązaniu (9.114) odnośnie R_r, otrzymamy wzór obliczeniowy służący do określenia oporności regulatora na podstawie założonej wartości zakresu regulacji:

R, = Ą—    (9.115)

^ńdk

Tutaj S_dk — dynamiczne nachylenie prądu katodowego lub emiterowego. Dla lampy z siatką ekranującą S_dk można przyjąć równe statycznemu nachyleniu prądu katodowego S_k w punkcie spoczynkowym określonym równaniem (7.52), dla triody — dynamicznym nachyleniem prądu anodowego S_d w punkcie spoczynkowym, określonego wzorem (4.39), dla tranzystora:

^Sdk^ Hw»y+(1 —et)R_t

gdzie: R_w„ i a — oporność wejściowa oraz współczynnik wzmocnienia prądowego tranzystora w układzie OB, R_t — oporność źródła sygnału lub oporność wyjściowa stopnia poprzedzającego.

Na przykład, przy lampie z siatką ekranową o S_k = 6 • 10^_1 A/V, w celu otrzymanie zakresu regulacji 12 dB (D, = 4) w obwód katody należy włączyć oporność nastawną równą

500 O

D,-l 4-1

s_k ⁼

Przy regulacji wzmocnienia za pomocą zmiany sprzężenia zwrotnego zadanie regulatora spełnia opornik niedrutowy nastawny typu A. którego zmiana oporności ma charakter linearny.

9.6.5. Regulacja barwy

We wzmacniaczach często zachodzi konieczność zmiany charakterystyki częstotliwościowej w zakresie dolnych lub górnych częstotliwości w celu skorygowania ogólnej charakterystyki częstotliwościowej układu. Wykonuje się to za pomocą regulatorów barwy, które przedstawiają sobą układy, wchodzące do układów sprzężeń międzystopniowych lub w obwód sprzężenia zwrotnego.

Istnieje duża liczba układów regulatorów barwy, które w różny sposób wpływają na charakterystykę częstotliwościową wzmacniacza. Na przykład w celu obniżenia zakłóceń z kanału sąsiedniego w odbiornikach radiowych oraz w celu zmniejszenia

Rys. 9-28. Regulator barwy, obniżający wzmocnienie na górnych częstotliwościach

a — układ zasadniczy; b — charakterystyki częstotliwościowe przy różnych położeniach regulatora

szumu igły we wzmacniaczach odtwarzających zapis gramofonowy stosuje się regulatory barwy, zmniejszające w sposób płynny wzmocnienie na górnych częstotliwościach przy stałym wzmocnieniu na średnich i dolnych częstotliwościach. Najprostszy układ takiego regulatora barwy tego typu oraz jego charakterystykę częstotliwościową dla różnych położeń regulatora przedstawiono na rys. 9-28. Tutaj R_x jest sumą oporności układu stopnia, a jej wartość wynika z założeń. Oporność regulatora R_r oraz pojemność kondensatora C określone są zależnościami:

C

0,08

f,R,

(9.116)

gdzie: Y_gm„ — największa wartość, wzmocnienia względnego na górnych częstotliwościach, odpowiadająca całko-, witej wartości oporności R_r, fi — częstotliwość, na której wzmocnienie maleje o 1 dB.

Przy stosowaniu takiego regulatora barwy w oporowym stopniu lampowym wzmocnienia wstępnego, układ CR_r włącza się równolegle do R,. W tym przypadku R, staje się równe równolegle połączonym opornościom o_MI R., R,

509