50,51 (11)

Druga grupa definicji odnosi sic do etapu rozwoju mowy, w którym nastąpiło zaburzenie prowadzące do aluzji, mniej zaś uwagi poświęca się opisom zewnętrznych symptomów. Podejście to można określić jako rozwojowe.

F. Dilling-Ostrowsku (1982) zalicza aluzję wrodzoną łub rozwojową do wrodzonych zaburzeń mowy. będących następstwem uszkodzeń półkul mózgowych, włącza tu również zaburzenia wynikające z uszkodzeń nabytych. Autoiku podaje, że na Międzynarodowym Kongresie Neurologów w Rzymie w 1061 roku poddano krytyce stosowane określenia: wrodzona słuchowa impcrccpcja, głuchota psychiczna, idioglnsja, zespół rozwojowych zaburzeń mowy. Według Dilling-Ostrowskiej terminy te nie odzwierciedlają ani charakteru zaburzeń mowy, ani leż czynnika, który je spowodował. Powołując się na własne badania autorka jest zdania, że wrodzone zaburzenia mowy nic mają charakteru zaburzeń ufulycznyeh, gdyż, ich istotą nic jest utrata mowy. lecz od początku nieprawidłowy jej rozwój, mający specyficzny charakter. Proponuje dla lego typu zaburzeń określenie „wrodzony niedorozwój ekspresji słownej" dotyczący zaburzeń ekspresyjnych oraz „wrodzony niedorozwój recepcji i ekspresji słownej" dotyczący zaburzeń typu mieszanego.

W piśmiennictwie psychologicznym, logopedycznym najczęściej stosowane terminy to nicdokształccnic mowy o typie afazji (Kordył, 1968), alalia. afazja rozwojowa (Styczck, 1979). Myklebnst (R. Rieber, S. Brubaker, 1966) uznaje iifazję jako zaburzenie językowy, którego przyczyną jest uszkodzenie mózgu. Jednak proponuje, aby terminu ..afazja" lub „dysfazja” używać w stosunku do dzieci jedynie w odniesieniu do zaburzeń słuchowych funkcjonowania języka syntholicznego (chociaż różnicuje afazję odbiorczą i nadawczą jako kategorie diagnostyczne).

Afazja lub dysfazja nic powinny być natomiast używane w odniesieniu do nicsymbolicznyeh zaburzeń językowych powstałych na bazie głuchoty, defektów umysłowych czy zaburzeń psychicznych. Takie określenie zakłada, że afazja dotyczy tylko pewnego etapu w rozwoju mowy dziecka, a mianowicie etapu symbolicznego. Zaburzenia języka symbolicznego rzadko występu ją u dzieci w „czystej” formie, towarzyszą im bowiem zaburzenia percepcyj-nc. defekty umysłowe lub osobowościowe.

Trudno jest uważać problemy językowe niektórych dzieci upośledzonych czy psychotycznych za „nicsymbolicznc”. Ponadto ubytek słuchu na przykład oddziałuje jako określona bariera dla rozwoju symbolicznego, a na poziomie nadawczym dzieci głuche i ufutyczne popełniają jednakowe błędy.

•    M ■ |»mun (Kordyt. 11*68) uważa, żc afazja może powstać na każ-

-

•    (•i|>n r uzwój u mowy dziecka. Autor wyróżnia pięć typów aluzji:

>u»«	lyp afa/ji	Stadium rozwojowe	OUjłlwy aTazji
1	(Mulim	pr/cdję/ykowc< brak mowy	niezdolność do rozumienia czy wyrażaniu czegokolwiek za pomocą mcw>
1	łl, >1(11111 mu	prredjęzykowc: używanie po-jedynczys-h. nic nie mącących dr»-<kOw	nsowa niezrozumiała. silsJa kie z bezsensownego połączenia dzwię ków
1	prag nu tyczna	stopniowe nabywanie mzumie nia mcmy, wypowiadanie stów bez znaczenia albo poniżej pozsomu rozum* ma	nioi»a mc odpowiada bodźcowi, zawiera wjclo neologizmem-, siewa ranga byf zrozumiale, ale używane bez sensownie w sUnunku do kontekstu
4	wm«ni\v/n»	początek p/ruzomiewunia s»ę MK) wyrazowa. wypowiedzi 1-2 wyrazowe	mcma składa się et słabo powiązanych Słów, rudżajników. przy-lmkow, spójników i zaimków, ale przydajuryeh fCj mówicie znaczenia
|	•inljklyi/nn	raMotow-ajne w ustnych wypowiedziach składni	mowa skład* się wyłącznie 7 rre-czowników. czasowników i odmian, ale brak jest gramorsortęch form je łączących («7W. dyl telegraficzny).

Koi dyl (1%8). opierając się na modelu Wepmonu, proponuje, aby afaz-okrcslac jako „uicdukształcenic mowy o typie afa/ji¹* i uznać, żc I' ' In brak integracji mowy (w odróżnieniu od aTazji u dorosłych, gdzie '•'stępuje dezintegracja mowy). Zaproponowana definicja wywodzi się koncepcji Wepmana dotyczącej zaburzeń mowy po uszkodzeniach ccn-Itiilm go układu nerwowego. Autor wyróżnia trzy rodzaje zaburzeń mowy;

I) igno/ja transmisyjna (uszkodzenie na wejściu),

') .iptaksja transmisyjna (uszkodzenie na etapie integracji),

') rfuji integracyjna (uszkodzenie na wyjściu).

Według Wepmana afazja to zaburzenie zdolności potrzebnych do'for-••lułirwamu czy rozumienia symboli werbalnych, co wynika z organicznego '■./1 ul -, nia ośrodkowego układu nerwowego. Należy ją odróżnić od zabu-in-rt mowy i dysfunkcji obwodowych narządów zmysłowych (czyli agnozji), • mI /.i bur ze A spowodowanych nieprawidłowym unerwieniem łub układem

51