50 (331)

Cl f-wU-łoraJc i.rrdX VI S/słk.ł-Sicv.ois łroJ.I. /'aU*rła ip>Ucsnjt, \<*t>si«i 2Uł" l£BN*7B.fó.0MSJ04.5. C by MN PWN 210?

72 CZęŚĆ 1 Wprowadzone do polityki jpislccrne)

Aksjologia w szerokim znaczeniu zajmuje się:

w aspekcie teoretycznym

•    analizą natury wartości (tego, co cenne, dobre), a więc zagadnieniem, czym jest wartość, jaki jest jej charakter (subiektywny, obiektywny, absolutny, względny itp.};

•    dociekaniem źródeł i mechanizmów powstawania wartości;

w aspekcie systematyzującym i postulatywnym:

•    podstawami i kryteriami wartościowania;

•    klasyfikacją wartości, np. wyodrębnianiem wartości autotelicznych (jako celów samych w sobie) i służących do ich realizacji wartości instrumentalnych;

•    budowaniem hierarchii wartości i ustalaniem, co stanowi v/artość najwyższą (tzw, sum-mum bonumh

•    statusem ontycznym wartości, ich relacjami z innymi bytami, sposobami ich poznawania i realizowania;

w aspekcie socjologicznym i teoretyczno-kulturowym

•    badaniem społecznego funkcjonowania wartości w danej epoce historycznej, zbiorowości społecznej i kulturze¹.

Wartości w nauce celowościowej

Polityka społeczna jest, w pierwszym znaczeniu tego słowa, dyscypliną badawczą - nauką praktyczną, inaczej: nauką celowościowif. Taka nauka jest naukowo usystematyzowanym zbiorem wskazówek dla praktyki'-, wskazówek opartych na wiedzy i na aksjologii. Wskazania takiej nauki - opierające się na diagnozie sytuacji wyjściowej - pozwalają układać programy działania i następnie oceniać ich realizację.

Nauka celowosciowa nic może pominąć rak ważnego przedmiotu badań, jakim icst świat ludzkich wartości, będący jednocześnie źródłem inspiracji dla myślenia o celach.

Dla badacza, który analizuje przeszłość, teraźniejszość i stara stę prognozować przyszłość, uznawane przez niego wartości pełnią ważną funkcję kryterium wyboru pytań badawczych, kryterium oceny tego, co widzi i czego się domyśla. A więc już na etapie diagnozy wartościujemy. Warto też w diagnozie porównać obrazy rzeczywistości kreowane przez różnych obserwatorów, odmiennych pod względem aksjologicznym i pragnących urzeczywistnienia się uznawanych przez nich wartości (por. rozdz. 7).

W ramach całościowej analizy badacz przechodzi od diagnozy do prognozy. Spośród wariantów prognostycznych odrzuca to, co uważa za „wariant obaw", i obmyśla działania, które oddalą cc obawy i zwiększą prawdopodobieństwo spełnienia się „wariantu szans". W ten sposób dochodzi się do programu, wciąż pamiętając o wybranym aksjologicznym punkcie odniesienia.

1

httprVpl.wikipedia.urg/wiki/Aksjotogia.

' Stanisław Rychli toki. Wybór f>ist». Przemysław Wójcik <wvb. i wstęp). Warszawa 1976. PWN', s. 249.