52 53 (33)

52 CtąK I. Wproszenie d» ekonomii

rządu. Zarówno polityka monetarna, wpływająca na wysokość stopy procentowej, jak i finansowa, wpływająca na wysokość podatków czy subsydiów, oddziałuje na koszty wytwarzania. Np. wzrost stopy procentowej oznacza wyższe koszty pozyskania kapitału, również wzrost niektórych podatków przedsiębiorcy traktują jako wzrost kosztów wytwarzania produktów. Inaczej działają subsydia - oznaczają one spadek kosztów wytwarzania.

Zmiana kosztów produkcji powoduje przesunięcie krzywej podaży w lewo lub w prawo, ma wpływ na jej położenie. Możemy to przedstawić graficznie (rys. 15).

Rytuntk 2.5. Zmiana kosztów a położenie krzywej podaży

Przesunięcie krzywej podaży z położenia Py\ do położenia Py;. czyli spadek podaży z Q_t do Q_:, odpowiada wzrostowi kosztów produkcji, gdyż wzrost kosztów produkcji przy danej cenie produktu oznacza spadek rentowności (opłacalność) tej produkcji, co skłania producentów do jej ograniczenia. Przesunięcie krzywej podaży z położenia Py, do położenia Pa, czyli wyrost rozmiarów podaży z Q_x do Q., odpowiada z kolei spadkowi kosztów wytwarzania. Spadek kosztów produkcji przy danej cenie produktu oznacza wzrost rentowności (opłacalności) tej produkcji. Skłania to producentów do zwiększania jej rozmiarów z Q_t do Q_y

2.4.3. Podaż i cena a czynnik czasu

W przeciwieństwie do popytu, który niemal natychmiast może zareagować na zmianę determinant cenowych czy pozaccnowych. reakcja podaży na zmianę czynników ją określających wymaga czasu. W analizie procesów dostosowawczych po stronic podaży możemy wyróżnić trzy sytuacje: okres ultrakrótki, okres krótki i okres długi.

W okresie ultrakrótkim podaż jest stała: w tej sytuacji cena jest funkcją popytu.

W okresie krótkim następują procesy dostosowawcze podaży w ramach istniejącego potencjału wytwórczego poprzez jego lepsze wykorzystanie. Podaż może wzrosnąć w ramach zakreślonych przez możliwości produkcyjne.

W okresie długim zdolności produkcyjne zwiększają się. Jest to skutek inwestycji. Ich przeprowadzenie wymaga czasu: różnego zresztą dla poszczególnych dziedzin wytwarzania. Zwiększenie zdolności produkcyjnych sprawia, że w okresie długim istnieją największe możliwości wzrostu podaży.

Przedstawiamy to graficznie na rysunku 2.6.

C,

Rysunek 2.6. Podaż w różnych okresach c,

W okresie ultrakrótkim krzywa podaży (P_di) ma kształt linii równoległej do osi rzędnych (podaż stała). Przesunięcie krzywej popytu z położenia /*,, do P_fi. czyli wzrost popytu powoduje wzrost ceny z c, do Oznacza to przesunięcie punktu równowagi z A do B.

W okresie krótkim podaż reaguje na wzrost ceny. Kształt krzywej przybiera więc swoją typową postać (Pj;). Wzrost podaży spowoduje spadek ceny (c,><\). ale nadal jest ona wyższa od ceny wyjściowej (c,>c,). Oznacza to przesunięcie punktu równowagi z B do C. Dalszy wzrost podaży w okresie długim (krzywa /*,,) doprowadza ceteris paribus do dalszego spadku ceny (c₄<Cj) i przesunięcia punktu równowagi z C do D.

Niejako przy okazji poznaliśmy wagę uwarunkowań czasowych dla analiz ekonomicznych. Są one bardzo istotne, zarów no w badaniu zjawisk mikro-, jak i makroekonomicznych. W dalszych analizach będziemy do tego rozróżnienia jeszcze powracać.

2.5. Cena równowagi rynkowej

Dotychczas rozważaliśmy oddzielnie popyt i podaż. Teraz rozważymy te dwie wielkości we wzajemnym oddziaływaniu. Właśnie gra popytu i podaży to istota mechanizmu rynkowego. W wyniku tej gry kształtuje się cena. Oddziałuje ona