52

V

61. Zburzony dworzec Petersburski w Warszawie

62. Wysadzony w powietrze most kolejowy na Bugu pod Terespolem

Władze kolejowe

Odbudowa kolejnictwa była jednym z najpilniejszych zadań odrodzonego państwa polskiego. Długość kolejowej sieci normalnotorowej przejętej przez polską administrację wynosiła 15 947 km, z czego 4228 km na obszarze b. zaboru pruskiego, 4357 km — w b. zaborze austriackim i 7362 km w b. zaborze rosyjskim. Sieć ta była zbyt skromna, aby mogła sprostać potrzebom komunikacyjnym i gospodarczym kraju, zarówno pod względem ilościowym, jak i układu linii kolejowych. Polityka komunikacyjna zaborców prowadziła do utrwalenia podziału kraju, do izolowania poszczególnych zaborów, w wyniku czego powstały na ziemiach polskich trzy układy komunikacyjne o charakterze odśrodkowym. Olbrzymie połacie kraju, stanowiące rejony pograniczne państw zaborczych, były w ogóle pozbawione linii kolejowych, wiele głównych miast nie miało bezpośrednich połączeń, znikoma też była liczba linii łączących ziemie poszczególnych zaborów.

Przed polskim kolejnictwem stanęło więc zadanie niezwykle trudne: zbudowanie jednolitego systemu komunikacyjnego, który by odpowiadał potrzebom powstającego państwa, umożliwił jego odbudowę i rozwój gospodarczy. Jak wynika z danych przytoczonych uprzednio, sytuacja wyjściowa polskiego kolejnictwa była bardzo zła, a dystans dzielący je od innych krajów Europy — ogromny. Tym bardziej godne jest podkreślenia, że w niedługim czasie polskie koleje osiągnęły wysoki poziom techniczny i były zaliczane do najlepszych w Europie. Był to rezultat systematycznej, wytrwałej i pełnej poświęcenia pracy tysięcy kolejarzy — robotników, personelu technicznego i administracyjnego.

Organizowanie zwierzchniej administracji kolejowej rozpoczęło się jeszcze w czasie trwania I wojny światowej. Pierwszym dokumentem dotyczącym organizacji transportu na ziemiach polskich był dekret Rady Regencyjnej z dnia 3 stycznia 1918 roku, przekazujący zarząd nad kolejami Ministerstwu Przemysłu i Handlu. W sierpniu tego samego roku utworzono przy ministerstwie sekcję kolejową, podzieloną na trzy wydziały— ogólny, eksploatacyjny i budowlany, która prowadziła przygotowania do objęcia sieci kolejowej po wycofaniu się zaborców. W dniu 26 października 1918 roku Rada Regencyjna powołała Ministerstwo Komunikacji z sekcją kolejową — zaczątkiem Ministerstwa Kolei Żelaznych, utworzonego w dniu 8 lutego 1919 roku. Całość spraw związanych z drogami kołowymi i wodnymi została przekazana Ministerstwu Robót Publicznych.

Ministerstwo Kolei Żelaznych miało następujące sekcje: administracyjną, finansową, taryfową, eksploatacyjną, budowy i likwidacyjną. W miarę potrzeb rozbudowywano lub tworzono nowe jednostki organizacyjne. W marcu 1921 roku został zatwierdzony statut organizacyjny Ministerstwa Kolei Żelaznych, który przewidywał siedem departamentów: Administracyjny, Finansowy, Przewozowo-Taryfowy, Ruchu, Budowy i Utrzymania Kolei, Mechaniczny i Zasobów, Prawno-Likwidacyjny oraz cztery samodzielne wydziały— Prezydialny, Kontroli Ministerialnej, Sanitarny i Biuro Organizacyjne.

Dowodem znaczenia komunikacji w odrodzonej Polsce było powołanie przez Sejm w kwietniu 1921

63. Zburzona wieża ciśnień

52