53 (251)

Na obrazie tym dziewczyna tracka (symbol potomności), która znalazłszy gtowę Orfeusza (artysty męczennika) i jego lirę, niesie je przepełniona żałobną czułością, jest poetycką kreacją malarza.

Na płótnie panuje nastrój medytacyjno-som-nambuliczny.

Najważniejszym elementem jest przejmująca „wymiana spojrzeń” dwojga niewidzących par oczu (prawie narcystyczne odbicie).

Scenę można odczytywać także jako odwrócenie motywu spojrzenia Orfeusza, które w micie stato się przyczyną jego klęski.

6. Poemat Orfeusz i Eurydyka Miłosza jako przykład liryki intymnej zainspirowanej mitem.

Drugorzędna rola Hermesa.

Poemat wyraża przekonanie o niemożliwości sprowadzenia na powrót zmarłych do życia, nawet przez mitość.

Osobiste wyznanie poety po śmierci żony Ca-rol - historia Orfeusza i Eurydyki prefiguracją wtasnego losu.

Stowo okazuje się bezsilne wobec śmierci, a cierpienie dotykające człowieka jest ponad jego sity; życie jest absurdem, pomysłem okrutnego demiurga.

Inna Eurydyka - trupia, sztywna, inna niż ta, którą znat Orfeusz.

Przykład poezji intymnej, osobistej.

PODSUMOWANIE

Analiza różnych dziet potwierdziła inspirującą rolę mitu w kulturze i wielość odczytań, przede wszystkim w wymiarze egzystencjalnym i artystycznym. Zwłaszcza dla twórców współczesnych mit stat się podstawą bardzo osobistych refleksji (motto prezentacji). Pewne elementy historii trackiego śpiewaka i jego żony powtarzają się, ale opowieść jest w różny sposób modyfikowana. Przykłady pokazały, jak odmiennie wykorzystywali mit nawet artyści tworzący w tym samym okresie.

Pokazaliśmy Ci jedną z możliwych wersji rozwinięcia tematu o inspiracjach antycznych w kulturze, ale Ty możesz wybrać zupełnie inne dzieła, również te wykorzystujące mit o Orfeuszu i Eurydyce, np. Georgiki Wergiliusza, obrazy Tycjana lub Poussina, Boską komedię Dantego, utwory Kochanowskiego. Fortepian Szopena Norwida, Solaris Lema.

Część druga: pytania komisji (ok. 10 minut)

Pamiętaj, że pytania nie mogą wykraczać poza wybrany przez Ciebie temat prezentacji i powinny respektować Twoje prawo do wyboru sposobu realizowania tematu i doboru tekstów. Rozmowa może dotyczyć jednak tego, co w Twojej wypowiedzi byto szczególnie interesujące, godne dyskusji lub kontrowersyjne, niedopowiedziane.

Pytania:

1.    O dobór literatury podmiotu i materiatów, np.: » Dlaczego spośród wielu mitów wybrałeś opowieść o Orfeuszu i Eurydyce?

»Dlaczego te właśnie przykłady zaprezentowałeś?

*>Jak poradziłeś sobie z selekcją materiału?

Odpowiadając na te pytania, przypomnij sobie etap pracy, który określiliśmy jako „przygotowanie i selekcjonowanie materiatu". W micie

0    Orfeuszu i Eurydyce występuje wiele motywów i dlatego byt on wykorzystywany przez tak licznych twórców w różnych epokach. Mit ten stwarza różnorodne możliwości interpretacyjne, dotyczy bliskich nam wszystkich problemów egzystencjalnych: miłości, śmierci, cierpienia, rozpaczy, wiary. Wykorzystane w prezentacji przykłady pochodzą z różnych dziedzin sztuki (literatury, malarstwa, rzeźby) i dwóch stuleci - XIX i XX. Twórcy odmiennie interpretują postaci i sytuacje, indywidualnie wybierają z mitu konkretne elementy i hierarchizują je w dziele. Możesz także, odpowiadając na to pytanie, wspomnieć o swoich zainteresowaniach sztuką, szczególnie symboliczną.

2.    0 opinię na temat dziet, np.:

» Które reinterpretacje historii Orfeusza i Eurydyki są dla Ciebie jako odbiorcy sztuki najciekawsze?

To pytanie wymaga przede wszystkim przemyślenia własnych zainteresowań estetycznych

1    intelektualnych potrzeb. Możesz posłużyć się przykładem poematu Czesława Miłosza, o którym krytycy pisali: To wiersz o wielkiej sile, poezja, która poraża, oraz: W dziele spotykają się, jak w soczewce, najistotniejsze pytania i tematy poezji Miłosza.

3.    Inne przykładowe pytania (lub polecenia) odnoszące się do analizowanych dziet:

►► Wskaż elementy toposu najbardziej inspirujące dla twórców.

Analizowane w prezentacji przykłady pokazały, że szczególnie często wykorzystywane przez twórców motywy to droga Orfeusza i Eurydyki z krainy zmarłych, lira artysty, spojrzenie Orfeusza obraz Hermesa i jego relacje z bohaterami, elementy przyrody tworzące przestrzeń zdarzeń. Choć powtarzają się w różnych dziełach, to interpretowane są wielorako, co potwierdza otwartość mitu i jego uniwersalność.

Karta A4 dla komisji II I,

Imię i nazwisko:...................................

Temat: Inspiracje antyczne w kulturze. Przedstaw i porównaj wędrówkę wybranego motywu.

I. Literatura podmiotu:

1.    A. Rodin Orfeusz i Eurydyka.

2.    R.M. Rilke Orfeusz, Eurydyka, Hermes.

3.    Z. Herbert H.E.O.

4.    G. Moreau Dziewczyna tracka z głową Orfeusza.

5.    Cz. Miłosz Orfeusz i Eurydyka.

II.    Literatura przedmiotu:

1.    Mit, człowiek, literatura, praca zbiorowa, Warszawa 1992.

2.    „Zeszyty Literackie” nr 83/2003.

3.    Słownik literatury polskiej XX wieku, red. zbiorowa, Wrocław 1992.

III.    Ramowy plan wypowiedzi:

1.    Cytat jako motto prezentacji.

2.    Różne odczytania mitu o Orfeuszu i Eurydyce:

ucierpienie i rozpacz w rzeźbie Rodina, ►►doświadczenie drogi jako sposobu istnienia u Rilkego,

►►przemiana Eurydyki w prozie Herberta, ►►odwrócenie motywu spojrzenia Orfeusza na obrazie Moreau, ►►egzystencjalny absurd w poemacie Miłosza.

3.    Różne funkcje toposu:

►►polemika z tradycją śródziemnomorską,

►►odzwierciedlenie tendencji w sztuce danej epoki,

►►podstawa konstruowania mitu osobistego,

►►wyrażenie aktualnych problemów egzystencjalnych oraz kulturowych.

4.    Podsumowanie.

IV.    Materiały pomocnicze:

1.    Plansza z definicjami.

2.    Reprodukcje rzeźby Rodina i obrazu Moreau.

3.    Fragment poematu autorstwa Rilkego Orfeusz, Eurydyka, Hermes (opis drogi).

Podpis zdającego.................................... ►► Czy dostrzegasz różnice w reinterpretacji mitu w XIX i w XX wieku?

Wykorzystane w prezentacji przykłady dziet XIX--wiecznych wiążą się przede wszystkim ze sztuką symboliczną i dlatego ich cechą jest niedookreślo-ność i „migotiiwość" znaczeń, niekiedy oderwanie dzieta od mitologicznego kontekstu i wyrażenie duchowych nastrojów epoki. Utwory współczesne wykorzystują topos przede wszystkim do podjęcia problematyki egzystencjalnej.

RENATA OTOLIŃSKA

MjTwórcy odmiennie interpretują postaci i sytuacje?