433 (4)

39:3

O R UD ACH.

"W niektórych ftyszerkach , w których sposobem opisanym naylepszą Stal robią , boki zapcawy daią albo' z blach żelaznych, albo też z kamieni; w zaprawę czyli z blach , czyli z kamieni zrobioną, sypią kurz węgli, przeto żelazo stopione staie się podobne do koszyka, którym kurz węgli w pice sypią.

Niektórzy. Maystrowie w zaprawę wrzoeaią rogi , sadzę, i tym podobne mareryały , aby żelazo, prędzey w stal odmieniało się.

Żelazo stopione przenoszą w inny piec-, zwany Cbaujfcth , w nim ie rozgrzewaią , aby z niego wyszła-sól i siarka zbytnia. W drugim piecu nie potrzeba od niego odłączać części w szkło przemienroncy , nie potrzeba aby w nim ogień był bardzo gwałtowny , dosyć iest aby stal rozgrzała' sic, nie należy i'ey poruszać i przewracać , co iednak, fryszuiąc żelazo robią. Zęby stal z surowcu zrobić, calu umiejętność na. tym zasadza się, aby ia z Ognia w czasie wyiąć , bo ieżeliby nadto długo w ogniu była, mówią , iż znowu w żelazo * odmieni się; dla tegcć to mimo luiywiększa przezorność, przytrafia się, że z całey sztuki trzecia albo czwarta część iest czyste żelazo. Bardzo trudno, dok-azać , aby cała sztuką wszędzie iednakowo rozgrzewała się, aby iedna iey część bardziey, druga rtnicy nie rozpaliła się, zaczerń część mniey, niż potrzeba, rozpalona, znowu się w żelazo przemienia s więc surowcu część iedna będzie stal, druga żelazo. Na tym iednak nió Wielka szkoda, ale daleko, większe w ten czas , gdy w samey stali znay-duie się żelazo, znayduie się zaś albo wewnątrz, albo po wierzchu; ostatnią stal rozgrzewając , i młotem kując , żelazo w- niey będące można z jedlicy części przepędzić w drugą, przeto nigdy nikt pewnym nie będzie, w którey części iest stal czysta, a w którcy z żelazem zmieszana. Z tego, CODł dopiero powiedział, pokaźnie się, że sposobom opisanym , bardzo trudno zrobić stal, w którcyby nic żelaza nie. zawierało się. W wielu fry-szerkach, gdy stal powtórnie w ogień kładą, rzucają na nią pewny gatunek • piasku , albo rzucaią na. nią proch materyi w szkło przemienioney. Owe wite materyały Otaczają i okrywają stalzaczem nic. dopuszczają,. aby się nadto rozpaliło , i w żelazo przemieniło.

W niektórych ftyszerkach robią stal z żelaza- surowego , to. iest: su-, rowicc wytopiony zostawuią w piecu aby ostygł, sztuka surowcu iest podobna do bochna chiebir, pomienioną sztukę rozcinaią na. mnieysze kawałki , kładą ie w piec 2wany: Cbauffirit-; gdy vr nim rozpalą się, podkładam ie pod młot. Spostrzeżono , że we śrzodku sztuk czyli szyn odkutych , zoaydowałd się czyste żelazo, a zaś po brzegach była stal, lubo całe sztuki iednakowo rozgrzano, i iednakowo miotem kuto. Według powieści robotników , z kawałków , które od sztuki pod miotem będąccy odłątuią, stal iest naylepsza.

P. BEAUMUR w Dziele wspomnionym utrzymuie , iż żelazo surowe ma wiele podobieństwa do stali, że iest ułożone z części ziemnych , siarczystych , solnych , njetalowych ; mówi, że ci, którzy uważają surowiec czysty mocno lśniący się, spostrzega!ą w nim i. wielkie do scali podobieństwo. z. Jeżeli w ogniu gwałtownym części siarczyste od surowcu nidiączą się, na ów czas zrobi się z niego stal pełna rozpadlin , którą gdy Bób    w wq-