54ss

* 53. Waza bucchero nero

(akroteria). Dach silnie wystający do przodu, osłaniający od deszczu drewnianą świątynię, podparty był słupami. Tworzył się w ten sposób rodzaj otwartego kolumnowego przedsionka -portyku. Świątynia etruska była budowlą masywną, osiadłą, dość ciężką. W dekoracji architektonicznej i w rzeźbie naszczytników świątyń występowały wyroby terakotowe z formowanej wypalanej i polichromowanej glinki. Dekoracja ta osłaniała równocześnie, w postaci okładziny, drewniane belkowanie. Ten lekki materiał, jakim była terakota, zabezpieczał drewno przed wpływami atmosferycznymi, nie obciążając zbytnio drewnianego szkieletu budowli. Poszczególne części budowli i jej plan ogólny przypominają nieco koncepcję świątyni greckiej, którą niewątpliwie się inspirowano. Jednakże odmienne proporcje i różny materiał dają efekt budowli powstałej w wyniku przyjęcia innych kryteriów piękna.

W rzeźbie sarkofagowej i aranżacji bryły świątyni uwidaczniają się rodzime cechy sztuki etruskiej: realizm, większa dbałość o szczegółowe opracowanie części dzieła niż o optyczne wrażenie całości, ekspresja. Te właśnie cechy przeniknęły do sztuki rzymskiej, napotykając w praktycznym sposobie myślenia Rzymian podatny grunt. W sztuce Etrusków istnieje jednak drugi nurt, żywy również u Rzymian: to inspiracja sztuką grecką lub wręcz jej naśladownictwo z właściwymi dla niej kryteriami piękna doskonałego, z idealizacją i wielką dbałością o prawidłowe proporcje.

Malowidłami zdobiono naczynia ceramiczne i terakotowe okładziny świątyń, najciekawsze są jednak malowidła ścienne w grobowcach, przedstawiające sceny z życia codziennego: uczty, tańce, polowania, inne - ilustrujące życie pozagrobowe oraz jeszcze inne przedstawiające portrety zmarłych. Różnorodność tematów jest skarbnicą wiedzy o obyczajach Etrusków. Forma artystyczna przypomina ceramiczne malarstwo greckie, nie jest jednak tak mistrzowska i wyszukana. Ośrodkiem grobowcowego malarstwa było Tar-ąuinii. W Veii wyrabiano figury terakotowe, Vulci słynęło z wyrobów w brązie.

Sztuka etruska ulegała wpływom wschodnim i greckim, do ich rodzimych zdobyczy można zaliczyć realizm i ekspresję - cechy, które najsilniej oddziaływały na sztukę Rzymu.

a 54. Rekonstrukcja świątyni etruskiej