54 (57)

CZYNNIK! METAMORFIZMU

Do głównych czynników metamorfizmu należa_u zmiany temperatury i ciśnienia oraz działalność rozpuszczalników, wędrówka substancji i upływ czasu. Procesy metamorfizcne mogą przebiegać bądź przy współudziale wszystkich wymienionych czynników, bądź też pod wyłącznym działaniem lub przy przewadze jednego z nich.

Temperatura

Zmiany temperatury odgrywają najważniejszą rolę w procesach metamorficznych. Jej podwyższenie spowodowane jest najczęściej pogrążaniem się rozległych serii skalnych w głębsze strefy skorupy ziemskiej (metamorfizm regionalny). Procesy te zachodzą na dużych obszarach w wyniku działania mchów tektonicznych. Wzrost temperatury stanowi w takich sytuacjach odzwierciedlenie ogólnego gradientu termicznego (stopnia geotermicznego). Podwyższenie temperatury wynika też niekiedy z bliskiego sąsiedztwa magmowej intruzji (metamorfizm termiczny). W obu powyższych przypadkach wzrost temperatury przyśpiesza procesy rekrystalizacji skał wyjściowych oraz powoduje uruchomienie różnych    reakcji chemicznych

prowadzących do zmian składu mineralnego. Tworzą się wtedy nowe, charakterystyczne dla skał metamorficznych minerały bądź - trwałe w określonych przedziałach temperatur - ich zespoły (paragenezy mineralne). W skałach przekształcanych przez ciała magmowe, wielkość zmian zależy w dużym stopniu od różnicy temperatur między intruzją, a jej otoczeniem. Intruzje płytkie będą więc o wiele bardziej efektywnie zmieniać -zazwyczaj znacznie chłodniejsze - otoczenie, niż intruzje odznaczające się taką samą temperatura magmy, lecz