55

Wartości ideowe

Hasła wolności, niepodległości, demokracji, republikanizmu, walki o wolność powszechną.

Bohater romantyczny

•    indywidualista

•    poeta

•    cierpi na chorobę wieku

•    samotnik

•    patriota

•    wędrowiec

•    nieszczęśliwie zakochany

•    neurotyczny, często szalony

•    ma skłonności depresyjne, samobójcze

•    wyobcowany ze społeczeństwa

•    gotycyzm

•    historiozofia

•    historyzm

•    idea romantycznej ojczyzny

•    indywidualizm

•    mesjanizm polski

•    mistycyzm

•    orientalizm

•    patriotyzm

•    synkretyzm rodzajowy i gatunkowy

•    uprzywilejowanie liryki i dramatu romantycznego

•    nowe gatunki literackie i przekształcenie starych: poemat dygresyjny, powieść poetycka, dramat romantyczny, ballada, epos, sonet, nowela, powieść, komedia

•    wzbogacenie poetyki: regionalizmy, orientalizmy, metafora, symbol, nowy system wersyfikacyjny

•    nowy typ narratora: narrator epicko-liryczny, dominujący nad kreowanym światem

•    nowy typ bohatera literackiego: bohater romantyczny

•    rozwinięcie prozy poetyckiej, epistolografii, pamiętnikarstwc: upoetycznienie języka prozy

autor	utwór	gatunek
Adam Mickiewicz	Romantyczność, Lilie Świteź, Świtezianka	ballada
Adam Mickiewicz	Grażyna	powieść poetycka
Adam Mickiewicz	Sonety krymskie	sonet
Adam Mickiewicz	Konrad Wallenrod	powieść poetycka
Adam Mickiewicz	Dziady	dramat romantyczny
Adam Mickiewicz	Pan Tadeusz	epopeja narodowa
Juliusz Słowacki	Kordian	dramat romantyczny
Juliusz Słowacki	Balladyna	dramat romantyczny
Juliusz Słowacki	Smutno mi, Boże	hymn
Juliusz Słowacki	Testament mój	testament poetycki
Juliusz Słowacki	Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu	poemat dygresyjny
Juliusz Słowacki	W Szwajcarii	poemat
Zygmunt Krasiński	Nie-Boska komedia	dramat romantyczny
Zygmunt Krasiński	Agaj-Han	powieść
Zygmunt Krasiński	Irydion	dramat
Cyprian Norwid	Bema pamięci żałobny rapsod	rapsod

Typy bohatera romantycznego

typ bohatera	charakterystyka	przykład
bohater byroniczny	samotny, tajemniczy, ponury, zamknięty w sobie, stroni od ludzi, nieszczęśliwy, buntownik, jednostka nieprzeciętna, często samotnie walczy o prawa dla innych, buntuje się przeciw niesprawiedliwości, normom moralnym	George Gordon Byron, Giaur Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod
nieszczęśliwy romantyczny kochanek, wzorowany na bohaterze Cierpień młodego Wertera Johan na Wolfganga Goethego, typ werteryczny	nieszczęśliwy, o wybujałej uczuciowości, patrzy na świat przez pryzmat marzeń oraz poezji, buntuje się przeciw normom moralnym i społecznym konwenansom, pesymista, osobowość depresyjna, ma poczucie bezsensu życia po stracie ukochanej, odczuwa ból istnienia, popełnia samobójstwo	Adam Mickiewicz, IV część Dziadów (Gustaw)
samotny bojownik, patriota, spiskowiec, poeta	samotny, cierpi na chorobę wieku, dopóki nie znajdzie celu, jakim jest walka za ojczyznę, idealista, gardzi śmiercią, nadwrażliwy	Juliusz Słowacki, Kordian
buntownik, patriota, poeta-wieszcz	w imię wolności ojczyzny buntuje się przeciw Bogu, gotów do poświęcenia siebie, utożsamia się z ojczyzną, bierze na siebie jej cierpienia, samotny, dumny, indywidualista	Adam Mickiewicz, III część Dziadów (Konrad)

Przedstawiciele literatury obcej

George Gordon Byron (1788-1824) - angielski poeta i dramaturg romantyzmu i liberalizmu. Otoczony aurą skandalu, stal się symbolem. Podróżował po Europie: do Portugalii, Hiszpanii i na Bałkany. Walczył o niepodległość Grecji. Zmarł w obozie wojskowym w greckiej miejscowości Missolonghi. Autor powieści poetyckich (Korsarz, Lara, Giaur, Narzeczona z Abydos), dramatów (Manfred, Kain), poematów (Wędrówki Childe Harloda, Don Juan).

Heinrich Heine    George Gordon Byron

Heinrich Heine (1797-1856) - niemiecki poeta, demokrata, przeciwnik władzy absolutnej. Sympatyzował z walczącą o niepodległość Polską. Autor utworu Nie, Polska jeszcze nie zginęła..., w którym manifestował swoje przekonania demokratyczne i poparcie dla polskich spiskowców i powstańców („męczenników wolności"). Do najbardziej znanych jego utworów należy zbiór poezji Księgi pieśni.