58 (27)

3

Rys. 51. Birmę zbiorniki stabiiizacyjne typu Flume: / - zbiorniki burtowe.

2 - kanał}' łączące, 3 odpowietrzenia

Ogólna zasada pracy biernych zbiorników stabilizacyjnych polega na wykorzystaniu kołysania statku (wzbudzonego falowaniem morza) do indukowania z opóźnieniem przepływu wody między zbiornikami obu burt lub przelewania się wody z burty na burtę w wypadku jednego zbiornika. To opóźnienie regulowane jest poprzez zmianę oporów przepływu wody, a także zmianę ilości wody w zbiorniku lub zbiornikach i dobierane tak. by moment ciężarowy wynikający z niesymetrycznego rozkładu wody między burtami redukował moment wyporu wywołany skosem fali przechodzącej przez statek. W pojedynczym zbiorniku opóźnienie przepływu uzyskuje się poprzez zamontowanie w nim przewężeń lub regulacyjnej przepustnicy. W urządzeniach stabilizacyjnych z dwoma zbiornikami przepływ wody tłumiony jest zaworami lub przepustnicami instalowany mi w rurociągach łączących zbiorniki.

Zasadę pracy biernych, podwójnych zbiorników - wytwarzanie momentu zmniejszającego moment przechylający generowany falą -prezentuje ry sunek 52. Najskuteczniejsze tłumienie kołysania wy stąpi, gdy wytworzony moment od rozkładu wody w instalacji będzie miał

tę samą częstość i znajdzie się w tej samej fazie, co fala przechodząca przez statek. Takie dostosowanie parametrów pracy systemu (wykonywane ręcznie lub automatycznie przez układ sterująco-kontrolny) nazywa się dostrajaniem.

Z opisywanym sposobem redukcji kołysania wiążą się dwa istotne ograniczenia. Po pierwsze, nie można za pomocą prezentowanych wyżej urządzeń całkowicie wytłumić kołysania, gdyż właśnie ruch jednostki jest czynnikiem wymuszającym przepły w wody w zbiorniku lub między' zbiornikami energia mchu wody jest czerpana za pośrednictwem statku z energii przepływającej fali. Podobnie więc jak stępki przechyłowe, bierne zbiorniki mogą co najwyżej zredukować koły sania. Drugie ograniczenie wiąże się z występowaniem opóźnienia reakcji systemu na falę przechodzącą przez statek. Czas tego opóźnienia jest dostrojony każdorazowo do okresu falowania regularnego i wobec lego system nie może właściwie reagować na nieregularnie napły wające fale. Narzuca to załogom statków obowiązek bezwzględnego wyłączania biernych zbiorników stabilizacyjnych w warunkach sztormu, gdy falowanie jest silnie nieregularne. Niespełnienie tego wymogu może narazić jednostkę na niebezpieczeństwo wywrócenia. gdy wytworzony pracą zbiorników stabilizacyjnych moment pokryje się w czasie i w fazie z momentem przechylającym, wywołanym przejściem wysokiej, nieregularnej fali w połowie okresu spodziewanej regularnej fali. na jaką został dostrojony sy stem.

Bierne, pojedyncze zbiorniki stabilizacyjne występują w dwóch odmianach. Najstarsze rozwiązanie to tak zwany zbiornik Wattsa [2|. Umieszczony był on w dnie podwójnym statku na całej jego szerokości. Wewnątrz zbiornika znajdowały się przepusty (przewężenia przepływu), hamujące przepły w wody z jednej burty na drugą (rys. 50a). Zbiornik dostrajano do falowania poprzez regulację poziomu wody, przy jego wzroście czas reakcji zbiornika wydłużał się. Współcześnie tego typu zbiorniki nie są już stosow ane. Drugie rozwiązanie określane jest mianem zbiornika Frahma |2|. Zbiornik stabilizacyjny znajduje się na śródokręciu w dnie podwójnym. W środkowej części ma on przewężenie dławiące przepływ wody między jego szerokimi częściami przy burtach (ry s. 50b). Podstawowym sposobem jego dostrajania jest regulacja poziomu wody. W przewężeniu zwykle jest umieszczona przcpustnica skrzydełkowa, dodatkowo regulująca tempo przepływu wody wewnątrz zbiornika.

85