5 (293)

Grupy

funkcyjne

nazwa	grupa	związek	przyrostek
alkan	C-H, C-C	CH3C1	~an (etan)
alken	C=C	h2c=Cl	-en (eten)
alkin	C^C	H-CsC-H	n (etyn)
aren	©	C5H6	benzen
halogenek	c-x	CH3Br	bromometan
alkohol	C-OH	ch3ch2o	-ol (etanol)
eter	C-O-C	ch3-0-ch3	eter di metylowy
amina	/ C-N^	ch3nh2	-(o)amina metyloamina
n itr oz wiązek	O ^c-<	ch3no2	nitrometan
karbonyl	0 —c-
aldehyd	O R-C—H	CHjCHO	-al etanal
kwas	0 R-C-OH	CH3COOH	kwas o^1kwas etanowy

CHEMIA ORGANICZNA

ALKANY

CH,

CH,

1    2 I;    I

CH3CHCH-CH-CH₂CHCH₂CHCH₃

<in₃ ^^h3 i h₂ch₂ch₂ch₂ch₃

7    8    9    10    11

2,3,4-trimetylo-6-{2 metylopropyi? )undekan

Alki! - metyl, butyl, pentyl, izopropyl, fert-butyl; R - w schematach oznacza alkil

Rzędowośc .    - określa z iloma atomami węgla połączony jest

rozważany atom węgla,

f

atom C pierwszorzędowy C—t—⁵ atom C drugorzędowy C— -

H    H

C    ^C

I    ¹

atom C trzeciorzędowy C_ - atom C czwartorzędowy C— —C

t    c

Rzędowośc atomu - określa z atomem węgla o jakiej rzędowości połączony jest rozważany atom wodoru.

Alkany • węglowodory nasycone -związki alifatyczne Zawierają atomy C sp³ - wzór sumaryczny C_nH_2n+2

Liczba at.C(n)	nazwa	Liczba at. C {n}	nazwa
1	metan	9	nonan
2	etan	10	dekan
3	propan	11	undekan
4	butan	12	dodekan
5	pentan	13	tridekan
6	heksan	20	ejkozan
7	heptan	21	henejkozan
8	oktan	30	tria konta n

^Ki'^H    H

HIH    H?H

H Y H H H t H

H-ć-i-i-i-i-ć-i-H H H H H H H H 2,6-dimetylooktan

CHj3 2    1

CH,CH₂-CH-CHCH₂CH,

⁴ Óh₂CH₃ 3-etylo-4-metyloheksan

18

CHEMIA ORGANICZNA

ALKANY

IZOMERIA KONSTYTUCYJNA ALKANÓW

- ten sam wzór sumaryczny - inne połączenia

atomów

ch₃

ch₃ch₂ch₂ch₂ch₃ ch₃chch₂ch₃ ch₃ćch₃ iH₃    ćh₃

pentan    2-metylobutan 2,2-dimetylopropan

OTRZYMYWANIE ALKANÓW

1.    W procesie destylacji ropy naftowej lub zgazowania węgla.

2.    Z halogenoalkanów poprzez związki magnezoorganiczne (związki Grignarda).

et o    H₂0, H®

R-X + Mg —Ł» R-Mg-X-► R-H + MgXOH

X = I, Br, Cl

ECO    RiX

R-X + Mg —L* R-Mg-X—-* R-Ryt MgX₂