5 (402)

jest to Nato-np. po

całej książce, może być oznaką jego mniejszej specyficzności. Tak np. w książce R. Carnapa Meaning and Ne ces sity wyrażenie State description występuje 31 razy, w tym 28 razy na przestrzeni czterech kolejnych stron. Słowo method występuje sto kilkadziesiąt razy na 22 (łącznic) nieciągłych stronach. Nasuwa się przypuszczenie, że pojęciu State description poświęcony jest specjalny fragment i że należy ono wobec tego do zbioru tematów poruszanych w książce, podczas gdy słowo method występuje jako termin mniej specyficzny, zaczerpnięty z powszechnie używanego słownictwa. Istotnie, autor niniejszych uwag trzykrotnie robiąc streszczenie książki Meaning and Neccssity (raz z punktu widzenia teorii znaczenia, innym razem referując teorie zdań koniecznych, jeszcze kiedy indziej referując problem intcnsjonalności) za każdym razem mógł obejść się w streszczeniu bez słowa method i za każdym razem musiał uwzględnić zwrot State description, który występuje jako ogniwo niezbędne w ciągu definicji prowadzących do definicji prawdy koniecznej, znaczenia i struktury intensjonalnej.

Jeśli obliczywszy częstość różnych terminów, uporządkujemy je następnie w szereg, poczynając od najczęściej występujących, to pierwsza część owego ciągu dostarczy nam listytcrminów,"które wyznaczą tematykę streszczenia. Wynik ten można by ewentualnie zmodyfikować za pomocą wskaźnika rozsiewu, eliminując z owej listy terminy o zbyt dużym (tj. przekraczającym pewien ustalony próg) rozsiewie oraz dołączając terminy o dużym zagęszczeniu, choćby ich liczebność nic dorównywała liczebności terminów z początku ciągu.

*Tnnc kryteria wyboru i opus/czauia¹ można nazwać, w odróż-niaiTd^d~powyźszych^(j^ościowyrm} Rodzajem kryteriów jakościowych sąflćrytcria strukturafncTto jest biorące pod uwagę po-zycjg_gdania. w strukturze tekstu. Są np. taicie teksty naukowe, w których pierwsze zdanie akapitu stanowi z reguły^egogłówną tezę, rozwijaną j?rzez zdania dalei następujące. Wyławiając owe

tezy na podstawie ich fizycznej lokalizacji w tekście, otrzymamy obszerne streszczenie, które da się potem kondensować aż do za-kreślonych granic objętości. Słowa'wyrażające tematy owych zdań tezowych dadzą się takie zidentyfikować na podstawie lokalizacji w zdaniu, a że tematy są mniej więcej tym samym co pojęcia kluczowe, otrzymać można na tej drodze zbiór słów kluczowych, jest to więc ta sytuacja, w której indeksowanie jest wyprzedzane przez streszczanie.

Inne kryteria jakościowe wiążą się z logiczną analizą tekstu, która prowadzi m. in. do wyróżnienia wtckścic sformułowań pełniących określoną funkcJę^~mćtodologiczną. Należą do nich hpTTwicrdzćnia, definicje, dowody. Jest to szczególny przypadek ogólniejszej procedury rozróżniania gatunków wypowiedzi, przypominającej rozróżnianie gatunków literackich. Niewątpliwe definicje, dowody czy twierdzenia mają swą specyficzną stylistykę, która kwalifikuje je do określonego „gatunku literackiego”. Inne znowu występujące w streszczanych tekstach „gatunki” dostarczają podstawy do pomijania pewnych fragmentów tekstu, w tym sensie, że treść tych fragmentów nic znajduje najmniejszego odbicia w streszczeniu. Tak np. w streszczeniu książki nic zamieszcza się cytatów, które włączył do swego tekstu autor książki (choć np. w pracach historycznych cytaty mogą stanowić znaczną część książki). W streszczeniach prac matematycznych lub fornialno-logicznych podaje się wyniki, opuszczając dowody. W streszczeniach badaó empirycznych podaje się wyniki, opuszczając protokoły doświadczeń. Słowem, zasadą jest (^Terowanie wynikowy* z opuszczeniem materiału uzasadniającego. Pomija się też zwykle wszelkiego^-typu egzcmplifikacjc, które są elementem cennym I dydaktycznie, ale niekoniecznym dla zdania sprawy' z głównych ^J myśli tekstu. Wskazanejeśt również pomijanie subiektywnych elementów tteści, jak „wycieczki” polemiczne, dygresje, zapowiedzi tematu etc. Fragmenty tekstu, które powtarzają myśl jakiegoś innego fragmentu, także skazane śą"na pominięcie (to kryterium opuszczania jest bardziej formalne, nie odwołujące się do „gatunku literackiego”).

159