570,571 (2)

8.1.2. INSTYTUCJE OŚWIATOWE I PLACÓWKI SPÓŁDZIELCZOŚCI

INWALIDÓW

Wśród licznych placówek oświatowych, niosących pomoc rodzinom dzieci niepełnosprawnych, ważną rolę odgrywają publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Ich zadaniem jest m.in. wykrywanie dzieci z różnymi niepełnosprawnościami, ich diagnozowanie i kwa-lifikowanie^_do różnych form kształcenia specjalnego.¹ Dzieci podejrzane o niepełnosprawność są kierowane do poradni głównie przez placówki oświatowe, ale mogą być zgłaszane również przez samych rodziców. W poradni są poddawane badaniom psychologicznym i pedagogicznym, a jeśli zachodzi taka potrzeba — również medycznym (G. Jurewicz-Tuz 1980; E. Zakościelna 1984). Jeżeli u dziecka wykrywa się tzw. fragmentaryczne deficyty rozwojowe (np. zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej, zaburzenia mowy, nadpobudliwość), wówczas jest ono kwalifikowane do postępowania korekcyjno-wyrównawczego (H. Spionek 1975). Zazwyczaj praca korekcyjna jest prowadzona w formie grupowej na specjalnie zorganizowanych zajęciach pozalekcyjnych (w ramach tzw. zespołów korekcyjno-wyrównawczych). W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych koniecznością wnikliwego obserwowania przebiegu procesów myślenia u dziecka, zajęcia korekcyjne są prowadzone z jednym tylko dzieckiem.

Natomiast jeśli u zgłoszonego do poradni dziecka stwierdza się poważniejsze zaburzenia rozwoju (np. upośledzenie umysłowe), wówczas jest ono kwalifikowane do szkoły specjalnej. Podstawą kwalifikacji jest orzeczenie przygotowane przez zespół składający się z: dyrektora poradni, psychologa, pedagoga, lekarza i przedstawiciela administracji szkolnej. Orzeczenie powinno określać: rodzaj i stopień niesprawności, formę dalszego kształcenia i metody pracy z dzieckiem.² Należy zaznaczyć, że niezdolność dziecka do nauki w szkole powszechnej może być stwierdzona nie wcześniej niż po jego rocznym pobycie w niej lub po rocznej obserwacji prowadzonej przez poradnię. Natomiast z rocznego pobytu w szkole powszechnej może być zwolnione dziecko głębiej upośledzone na podstawie orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Wczesne wykrycie zaburzeń rozwojowych i wczesne podjęcie zabiegów korekcyjnych ułatwia dziecku adaptację do szkoły, zapobiega powstawaniu niepowodzeń szkolnych i chroni je przed różnymi stresami. Dlatego też rodzice, którzy obserwują u swego dziecka objawy mogące wskazywać na występowanie u niego określonej niesprawności, powinni bezzwłocznie zgłaszać się do poradni. Tam dziecko zostanie poddane odpowiednim badaniom, a rodzice otrzymają poradę, jak z nim postępować. W razie potrzeby dziecko zostanie skierowane na dalsze, specjalistyczne badania, np. w poradni logopedycznej, audiologicznej, ortopedycznej, okulistycznej lub innej. Rodzice mogą również zgłaszać się do poradni psychologiczno--pedagogicznej po informacje odnośnie dalszego kształcenia dziecka po ukończeniu przez nie szkoły podstawowej. Placówka ta powinna pomóc wybrać zawód najbardziej zgodny z predyspozycjami dziecka.

Oprócz sieci poradni psychologiczno-pedagogicznych resortowi oświaty podlegają również szkoły — podstawowe, średnie i pomaturalne. Na jaką pomoc może liczyć niepełnosprawne dziecko i jego rodzice ze strony tych instytucji? Przede wszystkim powinny one zapewnić dziecku możliwość kształcenia się w integracji z pełnosprawnymi rówieśnikami. Reguluje to ustawa o systemie oświaty z dnia 7.09.1991 r., zgodnie z którą dzieci niepełnosprawne powinny uczęszczać przede wszystkim do powszechnie dostępnych przedszkoli i szkół i tylko w ostateczności, gdy jest to niezbędne z uwagi na ich niepełnosprawność — do specjalnych placówek oświatowych.³ Natomiast te dzieci niepełnosprawne w wieku od 3 do 7 lat, które wymagają odrębnego trybu życia i specjalnych form oddziaływania pedagogicznego, powinny uczęszczać do przedszkoli specjalnych lub oddziałów specjalnych przy przedszkolach powszechnych.⁴ Placówki te są organizowane dla dzieci: niewidomych, głuchych, upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz przewlekle chorych i kalekich. Ich zadaniem jest zapewnienie niepełnosprawnemu dziecku

571

1

   Zarządzenie Nr 15 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1993 r. w sprawie zasad udzielania uczniom pomocy psychologicznej i pedagogicznej (Dz.Urz. MEN Nr 6, poz. 19).

2

   Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 czerwca 1993 r. w sprawie organizacji i zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych publicznych poradni specjalistycznych (Dz.Urz. Nr 67 poz. 36) określa zasady i tryb kwalifikowania niepełnosprawnych dzieci i młodzieży do odpowiednich form wychowania i kształcenia specjalnego oraz ich rekwalifikacji. Wybór formy kształcenia i wychowania specjalnego należy do rodziców (opiekuna prawnego) dziecka niepełnosprawnego.

3

   Dz.Urz. z dnia 25 października 1991 r., Nr 95, poz. 425; zm. Dz.Urz. z 1992 r., Nr 26, poz. 113 i Nr 54. poz. 254; zm. Dz.Urz. z 1993 r. Nr 127, poz. 585; zm. Dz.Urz. z 1994 r. Nr 1, poz. 3 i Nr 53. poz. 215 oraz akty wykonawcze do tej ustawy.

4

   Zarządzenie Nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego (Dz.Urz. MEN Nr 9, poz. 36J.