68 2

•    umowny okres powinien odpowiadać okresowi ekonomicznej użyteczności przedmiotu umowy i nie może być krótszy od tego okresu;

•    ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty suma opłat (bez dyskonta) musi przekraczać 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy w tym dniu;

•    ujmować przyrzeczenie finansującego, że zawrze z korzystającym kolejną umowę o odpłatne oddanie w używanie albo przedłuży dotychczasową umowę na używanie tego samego przedmiotu na warunkach korzystniejszych niż dotychczasowe;

•    określać możliwości wypowiedzenia umowy i obciążenia konsekwencjami korzystającego, jeżeli z tego powodu finansujący poniósł określone koszty i straty;

•    przedmiot umowy w niezmienionej postaci może być używany wyłącznie przez korzystającego, ponieważ wcześniej został dostosowany do jego indywidualnych potrzeb.

Środki trwałe, które na mocy umowy spełniającej jeden z wymienionych warunków, zostały oddane w używanie korzystającemu i są przez niego amortyzowane, u finansującego są zaliczane do aktywów trwałych jako należności.

Prawo podatkowe przewiduje także amortyzowanie przez korzystającego z obcych środków trwałych, niestanowiących jego własności ani współwłasności, lecz wykorzystywanych w prowadzonej działalności na mocy umowy leasingu. Muszą przy tym być spełnione następujące warunki umowy upoważniające korzystającego do odpisów amortyzacyjnych¹:

•    umowa została zawarta na czas oznaczony;

•    suma umownych opłat odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu umowy;

•    umowa zawiera postanowienie o prowadzeniu tych odpisów przez korzystającego w podstawowym jej okresie.

W przeciwnym przypadku umowa jest uznawana za umowę najmu lub dzierżawy.

Zasady amortyzowania przez korzystającego są identyczne, jak w przypadku własnych środków trwałych, a więc muszą uwzględniać stawki zawarte w ustawie o podatku dochodowym. Warto zaznaczyć, że gdy jednostka nie dotrzyma zasad określonych przepisami podatkowymi, wówczas w ustaleniach podatkowych amortyzacja nie może być potraktowana jako koszt uzyskania przychodów. Zazwyczaj jednostki dążą do tego, aby amortyzacja bilansowa spełniała warunki amortyzacji podatkowej. Pozwala to uniknąć prac związanych z odrębnym ustalaniem amortyzacji dla celów rachunkowości i na potrzeby podatkowe. Księgową ewidencję amortyzacji zaprezentowano na schemacie 2.3.

W sposób przedstawiony na schemacie 2.3 księguje się amortyzację planową, związaną ze środkami trwałymi przydatnymi gospodarczo i wykorzystywanymi w działalności gospodarczej. Jeżeli nastąpi utrata gospodarczej przydat-

68

1

Zob. Komentarz do ustawy o rachunkowości, T. Kiziukiewicz (red.), Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2003, s. 64.