68 69 (15)

W tej postaci żółtaczki:

1)    stolce przeważnie nie są całkowicie odbarwione;

2)    mocz obok bilirubiny zawiera dużo ciał urobilinowych.

Żółtaczka miąższowa zdarza się przeważnie w wieku młodym, który częściej jest narażony na działanie czynników toksycznych oraz zakaźnych, uszkadzających miąższ wątroby czynnościowo lub anatomicznie.

Żółtaczka hemolityczna (icterus haemolyticus) powstaje w związku ze wzmożonym rozpadem krwinek czerwonych w układzie siateczkowo-śród-błonkowym, zwłaszcza w śledzionie. W tych warunkach może wytworzyć się tak dużo bilirubiny, że miąższ wątrobowy, chociaż i sprawny, nie może już wychwycić jej w całości i wydzielić do zupełnie drożnych przewodów żółciowych, nawet przy największym napięciu swej pracy wydzielniczej. Część nie wychwycona dostaje się do krwi i wywołuje żółtaczkę z jednoczesnym obfitym wydzielaniem się żółci do jelit.

Znamiennymi cechami żółtaczki hemolitycznej są:

1)    silnie zabarwione stolce — do barwy szpinaku;

2)    wybitna urobilinogenuria bez bilirubinurii.

Żółtaczka mieszana (icterusmixtus),zwana także żółtaczką skojarzoną (icterus combinatus), powstaje wtedy, gdy istnieją przyczyny wywołujące różne postacie żółtaczki. Taką żółtaczkę spostrzega się głównie w chorobach zakaźnych, w których oprócz uszkodzenia komórek wątrobowych niejednokrotnie wchodzą w grę czynniki hemolizujące (np. płatowe zapalenie płuc i in.).

Żółtaczka rzekoma. Od żółtaczki wywołanej przez barwniki żółciowe odróżnia się żółtaczkę rzekomą (icterus spurius s. pseudoicterus). Postać ta powstaje w następstwie spożywania większej ilości niektórych pokarmów, mianowicie marchwi, pomarańcz, cytryn, żółtka jaj, w ogóle pokarmów zawierających żółte barwniki, a także po niektórych związkach chemicznych, np. po santoninie, kwasie pikrynowym, trypallawinie.

Osobną postać żółtaczki rzekomej w postaci żółtego zabarwienia skóry twarzy, szyi, dłoni oraz podeszew spostrzega się u chorych na cukrzycę. Jest to ^anthosis diabetica”. Zależy ona od odkładania się barwnika lipochromowego, zbliżonego do karotyny.

B1 a d o ż ó 11 e zabarwienie skóry cechujące mocznicę zależy od gromadzenia się w niej nie wydalonych z moczem chromogenów oraz od niedokrwistości.

Odkładanie się w skórze cholesterolu prowadzi do powstawania kępek żółtychnapowiekach (xanthelasma). Spotyka się je głównie w żółtaczce na tle marskości wątroby oraz w żółtaczce mechanicznej, często w ciąży, w cukrzycy, w nerczycy i w ogóle w chorobach przebiegających z hipercholes-terolemią.

Prócz omówionych już zmian w zabarwieniu skóry zdarzają się jeszcze inne zabarwienia. Mianowicie w cisawicy stwierdza się ubarwienie ciemnobrunatne (ryc. 13 i 14). Dotyczy ono zwłaszcza tych części ciała, które wystawione są na działanie światła, zatem twarzy, karku, rąk, prócz tego tych, które już u wszystkich ludzi są silniej ubarwione, więc w okolicy narządów płciowych, brodawek sutkowych. Ciemnobrunatne zabarwienie pojawia się także tam, gdzie skóra często ulega podrażnieniu wskutek tarcia lub ucisku, zatem na wewnętrznej powierzchni ud, w okolicy pachowej oraz krocza. Po dłuższym czasie w tych

miejscach zabarwionych ciemnobrunatno pojawiają się plamki silniej ubarwione, od wielkości główki szpilki do wielkości grochu i większe. Ubarwienie nie znika przy ucisku skóry.

Takie same plamy barwnikowe w cisawicy często stwierdza się na błonie śluzowej jamy ustnej, warg, dziąseł, języka, policzków (ryc. 15). Paznokcie, twardówki oczu, często także dłonie i podeszwy pozostają nie ubarwione.

Dotychczas nie ujednolicono poglądów na powstawanie typowego dla cisawicy ubarwienia powłok. Początkowo, gdy cisawicę uzależniano od zaburzenia wydzielania adrenaliny przez rdzeń nadnerczy, ubarwienie w cisawicy tłumaczono powstaniem melaniny wskutek zakłócenia przemiany tyrozyny na adrenalinę.

Ryc. 13. Przebarwienie skóry u 42-letniego mężczyzny z chorobą Addisona. Skóra miała zabarwienie brunatne z odcieniem czarnym. Obok chorego stoi mężczyzna z prawidłowym zabarwieniem skóry.

Według ostatnich badań brunatne ubarwienie skóry w cisawicy zależy od współdziałania dwóch czynników, mianowicie:

1)    od zmniejszenia napięcia układu współczulnego wskutek niedoboru adrenaliny i

2)    od zwiększonego wytwarzania hormonu melanotropowego przez komórki zasadochłonne przedniego płata przysadki, a według innych przez komórki pośredniej części przysadki.

Skojarzenie tych czynników wiedzie do gromadzenia się melaniny w wielo-wypustkowych komórkach warstwy rozrodczej Malpighiego. Zwiększenie ilości tego barwnika decyduje o wystąpieniu ubarwienia w cisawicy.

69