69 (133)

odejmowania, ale stosowane są także w mnożeniu i dziełami (mies/e/enie i podział) ora/ w innych d/.ialaeh programu.

Zadania tekstowe zw iązane są / różnymi sytuacjami życia dziecka i otoczeni;! społecznego ora//. zakresem w iadomośei praktyc/mch (liczenie pieniędzy i płacenie, stosowanie miar długości, ciężaru, pojemności oraz czasu).

W interpretacji treści podstawowych klasy ( w dziale X program zakłada rozwiązywanie prostych zadań tekstowych różnymi metodami oraz układanie zadań do podanej sytuacji praktycznej, do rysunku, schematu, pytania, odpowiedzi i działania arytmetycznego (Program, s. 41). Drogą prowadząc;} do tego celu. poprzedzoną materiałem wspierającym i prope-deutycznym. ma być stopniowe poznawanie buclow-y zadań tekstowych t rozumienie ich sensu, w tym przede wszystkim dostrzeganie tego. co w zadaniu jest dane. co poszukiwane i jakie są związki oraz zależności między tymi wielkościami, a dopiero później projektowanie rozwiązania i w końcu wykonywanie operacji obliczeniowych. Rozwiązywanie i układanie zadań tekstowych program wspiera rów nież przekształcaniem zadań (s. 41).

W analizie zagadnień związanych z realizacją programu zwraca się uwagę na to. że zadania tekstowe wykorzystujemy obecnie zarówno do wprowadzania nowego materiału, jego dalszej realizacji, a także do rozszerzenia i pogłębienia materiału oraz sprawdzenia jego opanowania i umiejętności zastosowania w praktyce.

Rozwiązywanie zadań tekstowych przyczynia się do wyrabiania u u~ czniów spostrzegawczości, formułowania związków- i zależności między wielkościami a językiem matematycznym, będącym odzwierciedleniem logicznego myślenia. Dobrym przygotowaniem do rozwiązywania zadań tekstowych jest zachęcanie uczniów cło manipulacyjnego odtwarzania (łub tworzenia) sytuacji za pomocą konkretów i znajdowania w ten sposób wielkości poszukiwanych. Bardzo kształcące jest rozwiązywanie tego samego zadania kilkoma sposobami. Uzupełnieniem metod arytmetycznych może być stosowanie z umiarem układania t rozwiązywania równań (Program. s. 52).

Program przewiduje także układanie zadań tekstowych (jako ćwiczenie odwrotne do rozwiązywania) do danej formuły, do sytuacji przedstawionej graficznie lub do danego row nama. W programie zwraca się uwagę ponadto na przekształcenie zadań tekstowych przez;

a)    zachowanie lej samej fabuły i zmianę danych liczbowych.

b)    zmianę fabuły na anaiosiczną przy zachowaniu danych liczbowych.

i ) /ustąpienie liczby danej przez niewiadomy a niewiadomej -- przez daną (Program, s. 52).

!.8.2. Zadanie tekstowe i jego struktura

Zadanie tekstowe zawiera zwykle pewną sytuację (zdarzenie życiowe) uwikłaną w warunki matematyczne wyrażone wielkościami danymi i po-■,/tikiwaną. Zadania tekstowe w klasie 1 uwikłane są w tematykę opracowywali;} na lekcjach matematyki i innych przedmiotach poprzez wyodrębnieniu w niej problemów matematycznych. Słowne określenie tej sytuacji luoblemowcj oraz sformułowanie pytania tworzy już zadanie tekstowe.

Wyniki uzyskiwane przez uczniów w zakresie rozwiązywania zadań tekstowych są ciągle niezadowalające. Uczniowie cżęsto manipulują liczbami. nie rozumiejąc stosunków między nimi. zmieniają dane zadania lub wprowadzają nowe, a także wykorzystują do działań- liczby w^; kolejności pojawiania się ich w treści zadania. Przezwyciężanie tych trudności wymaca znalezienia ćwiczeń, które wpłyną na lepsze zrozumienie struktury i treści zadań tekstowych. Forma, w jakiej ćwiczenia te mogą być prowadzone, musi wpłynąć na pobudzenie zainteresowań dzieci i przełamanie niechęci uczniów dó rozwiązywania zadań tekstowych.

W skład-struktury zadania tekstowego wchodzą nie tylko elementy budowy zadania, takie jak; dane liczbowe (lub słowne) i wielkość poszukiwana. ale także wzajemne stosunki i powiązania między nimi oraz zależno-między danymi a głównym pytaniem.

Pojęcie struktury zadania tekstowego kształtuje się pod wpływem specjalnych ćwiczeń, do których Z. Cydzik² zalicza:

1. Dobieranie odpowiedniego obrazka (spośród kilku) do zadania wypowiedzianego przez -nauczyciela.

L Układanie zadania do obrazka, do którego nauczyciel podał pytanie (później bez pytania),

k Rozpoznawanie przez k lasę obrazka (jednego z kilku), do którego uczeń ułożył zadanie.

*1. Układanie brakującego pytania do zadania podanego przez nauczyciela (później uczniów),

S. Uzupełnianie danej brakującej w zadaniu podanym pr2ez nauczyciela i jego przeredagowanie,

(>. Wskazywanie zbędnej danej (w zadaniu z nadmiarem danych) i jego przeredagowanie.