6 (360)

78 ALEKSANDRA JAWOROWSKA SPECYFIKA ROLI OJCA 79

78 ALEKSANDRA JAWOROWSKA SPECYFIKA ROLI OJCA 79

Po pierwsze, można wziąć pod uwagę sam fakt występowania różnic. Dziecko, które styka się z różnymi wzorami zachowań nie tyl wzbogaca swoje doświadczenie, ale także ma możliwość uczenia się nicowania ich i kształtowania zróżnicowanych nastawień wobec oto nia. Idąc dalej można powiedzieć, iż fakt len sprzyja tworzeniu barda złożonych schematów poznawczych. Po drugie, można tu wziąć pod uw gę charakter różnic między rodzicami i na tej podstawie wniosków o roli. jaką każde z nicli odgrywa w rozwoju dziecka. Otóż specyfika i ehowań matki wskazuje, iż przyczynia się ona do rozwoju poznawcz dziecka. Natomiast ojciec ma większe znaczenie dla rozwoju motory nego oraz społecznego, ucząc dziecko podporządkowywania się fora lowanym przez niego oczekiwaniom.

PODSUMOWANIE

Wyniki zaprezentowanych w artykule badań, choć nie zawsze je noznaczne, pozwoliły na sformułowanie szeregu wniosków dotycząc; roli ojca. Wnioski te przedstawione są w poszczególnych częściach art

zymusem ekonomicznym niż chęcią samorealizacji; w Polsce większy st, jak sądzę, udział instytucji (żłobek, przedszkole) w opiece nad dziec-em niż to ma miejsce w krajach zachodnioeuropejskich itp. Powstaje fięc pytanie, na ile prawidłowości stwierdzane w badaniach amerykań-ich czy zachodnioeuropejskich są specyficzne dla tych właśnie spole-sństw a w jakim stopniu można je uogólniać na inne społeczeństwa, tym polskie. Pytanie to jest w pełni uzasadnione w świetle przedstawionych w artykule wyników, sugerujących zależność sposobu funkejo-owania w rolach rodzicielskich od warunków społecznych. Niektóre sierdzone prawidłowości będą pewnie mniej zależne od wpływów kul-rowych (np. wrażliwość kobiet i mężczyzn na sygnały płynące od dziec-a, czy różnice istniejące między matką a ojcem w zakresie zabawy [ dzieckiem), zaś inne mogą wykazywać dużą zmienność zależnie od czyn-ków społecznych (np. czas poświęcany dziecku, proporcja czynności piekuriczyeh do zabawowych). Z tego właśnie powodu możliwości ge-eralizacji wyników uzyskanych w krajach anglosaskich na warunki pol-de są ograniczone.

Przedstawione w tym artykule praco koncentrują się wokół proble-kułu. W tym miejscu chciałabym natomiast zwrócić uwagę na hardzi ®^u funkcjonowania ojca bącłż uwarunkowań tego funkcjonowania, sto-ogóiną kwestię. Otóż zaprezentowany materiał skłania do rewizji ni wnkowo mało miejsca zajmuje w nich dziecko. Można w>ęc powiedzieć, których obiegowych, powszechnie panujących poglądów na rolę ojca. i o ile dość dużo wiadomo już na temat sposobu pełnienia swej roli pierwsze, okazuje się, że ojciec może być równie wrażliwy jak mad przez ojca, to o konsekwencjach tego dla dziecka wiadomo znacznie na sygnały płynące od niemowlęcia i równie trafnie na nie reagowa ®ⁿ'^ej- Czym różni się sytuacja psychologiczna dziecka w rodzinie, w któ-nie musi więc być gorszym opiekunem noworodka czy niemowlęcia n ^rej ojciec jest główną osobą zajmującą się dzieckiem od sytuacji dziecka matka (por. Jaworowska 1985). Po drugie, wiele różnic w zachowania wychowywanego w rodzinie tradycyjnej, a więc z bardzo niewielkim matek i ojców, które potocznie przypisuje się istnieniu instynktu maci tdziałem ojca? Jakie skutki dla rozwoju poznawczego i społecznego dziec-rzyńskiego u kobiet, może być spowodowanych wpływem oczekiwań sp ^{u ma} stopień zaangażowania ojca w czynności opiekuńczo-wychowaw-łccznych związanych z pełnioną rolą rodzicielską. Sugerują to m.in. w; cze? Czy dziecko wychowywane bez ojca funkcjonuje tak samo jak niki badań nad predyspozycjami mężczyzn i kobiet do opieki i wychi kiecko wychowywane bez matki czy też inaczej? Są to tylko niektóre wania dziecka oraz nad znaczeniem sytuacji, w jakiej ma miejsce inte ¹ pytań pozostających jeszcze bez odpowiedzi. Wskazują one kierunki akcja rodzic—dziecko dla częstości przejawiania zachowań wcrbalnyi Wszych badań nad rolą ojca w rozwoju małego dziecka, wobec dziecka. Po trzecie, ojciec może odgrywać ważną i znaczącą ro ' w rozwoju bardzo małego dziecka (niemowlęcia) a nie, jak się częst sądzi, dopiero w życiu przedszkolaka. Świadczy o tym choćby fakt di starczania niemowlęciu innego rodzaju stymulacji niż matka, zróżnia : wania zachowań w zależności od płci dziecka, co ma znaczenie dla idei tyfikacji z płcią.

Zdecydowana większość omówionych w artykule prac badawczyt została wykonana w USA, niektóre w Anglii, Australii, Szwecji i RF!

Kultura i tradycje polskie bliskie są pod wieloma względami kultun zachodnioeuropejskiej a nawet amerykańskiej Wspólny jest tradycyjn podział ról rodzicielskich, uznawanie matki za główną opiekunkę dziecki Istnieją jednak także i różnice — w Polsce nie było znaczących ruchóft feministycznych; praca zawodowa kobiet jest częściej spowodowani