70 71 (7)

w Stanach Zjednoczonych obrazki narysowane przez Normana Roc-kwella są bardzo dobre dla pacjentów w wieku lat sześćdziesięciu -siedemdziesięciu, gdyż przedstawiają sceny przypominające o ważniejszych wydarzeniach z czasów wczesnej młodości tych osób, mogą być natomiast mniej przydatne w terapii młodszych pacjentów.

Złożoność bodźców obrazkowych, która powinna być także bardzo dokładnie oceniana, zmienia się na zasadzie continuum w zależności wyrazistości przedstawionego schematu treściowego. Schematy te bowiem pomagają pacjentowi w tworzeniu narracji i procedur, a sekwencje obrazkowe są najbardziej wyraziste. Natomiast pojedyncze obrazki, których treść sprowadza się do wymienienia danego tematu, stanowi schemat najmniej wyrazisty. Wskutek tego zbudowanie narracji na podstawie sekwencji obrazkowych jest najłatwiejsze, a na podstawie tylko danego tematu - najtrudniejsze. Czasem jednak narracja utworzona na podstawie historyjki obrazkowej może okazać się uboższa niż wywołana tematem. Można to wytłumaczyć faktem, że mówiący i słuchacz mają więcej wspólnych informacji w zadaniu, gdzie stosowane są bodźce obrazkowe. Mówiący ma wówczas mniejszą motywację, aby w sposób wyczerpujący przedstawić zilustrowaną treść.

Istnieje zatem interakcja pomiędzy złożonością bodźca, informacjami, które są wspólne dla osób porozumiewających się, ważkością i znaczeniem emocjonalnym jego treści.

WYKAZ PRAC CYTOWANYCH

1.    Bond S.L., Ulatowska H.K., Macaluso-Haynes S. I. May, E.B, Discourse production in aphasia. Relationship to severity of impairment, in Brookshire, R.H./Ed./, Clinical aphasiology conference proceedings, BRK Publishers, Minneapolis, 1983.

2.    Ulatowska H. K., HaynesS.M., Hildebrand B.H., Richardson S.M.,Theaphasic individual: A speaker and a listener, not a patient, in Brookshire, R.H. /Ed./, Clinical aphasiology conference proceedings BRK Publisher, Minneapolis, 1997.

3.    Ulatowska H. K., Doyel A.W., Freedman-Stern R., Macaluso-Haynes S. I North A.J., Production of procedural discourse in aphasia, Brain and Language, 1983,18: 315-341.

4.    Ulatowska H.K., Freedman-Stern R., Doyel A.W., Macaluso-Haynes S., North A.J., Production of narrative discourse in aphasia, Brain and Language, 1983, 19: 317-334.

5.    Ulatowska H. K., North A.J., Macaluso-Haynes S., Production of narrative and procedural discourse in aphasia, Brain and Language, 1981, 13: 345-371.

6.    Ulatowska H.K., Allard L., Reyes B.A., Ford J., Chapman, S., Conversational discourse in aphasia, Paper presented at Clinical Aphasiology Conference, Harwich, 1988.

Emilia Łojek-Osiejuk

BADANIE ZABURZEŃ JĘZYKOWYCH PO USZKODZENIACH PRAWEJ PÓŁKULI MÓZGU

W ostatnich trzydziestu latach obserwuje się wzrastające zainteresowanie funkcjami prawej półkuli mózgu. Jedno z podstawowych pytań badaczy dotyczyło problemu relacji między obiema półkulami. Dawno odrzucono już pogląd o podległości funkcjonalnej prawej półkuli w stosunku do półkuli lewej. Rozważa się natomiast różne hipotezy na temat sposobu specjalizacji funkcjonalnej półkul mózgowych.

W latach siedemdziesiątych sformułowano twierdzenie o specjaliza-cjikomplementarne]; polegającej na tym, że obie półkule odpowiadają za odmienne funkcje. Lewa półkula związana byłaby z czynnościami werbalnymi, prawa - z niewerbalnymi, a dokładniej wzrokowo-przes-trzennymi. Inna hipoteza mówi, że dotyczy to nie tyle funkcji, co sposobu przetwarzania informacji. Praca półkuli lewej miałaby charakter analityczny, sekwencyjny, natomiast półkuli prawej - syntetyczny, holistyczny. Hipotezę o odmienności sposobu przetwarzania informacji rozważa się również w kontekście problemu cech opracowywanego materiału czy bodźca. Istnieją tu dwie metody. Jedna z nich mówi, że obie półkule przetwarzają ten sam materiał. Nie wiadomo jednak, czy półkule zaangażowane są przy opracowywaniu całości bodźca jednocześnie, każda przetwarzając informacje na swój sposób. A może też następuje podział na fazy przetwarzania, kiedy to półkule są aktywne przemiennie. Wysunięto również hipotezę łączącą twierdzenia o specjalizacji funkcjonalnej oraz o wpływie rodzaju materiału na pracę półkul. Zgodnie z tą hipotezą półkule opracowują różny materiał, ale w zależności od cech dominujących tego materiału. Dana półkula zostaje zaangażowana, jeśli charakter bodźca wymaga użycia takiego rodzaju przetwarzania, za który odpowiedzialna jest ta półkula. Kolejna hipo-dr Emilia Łojek-Osiejuk - Uniwersytet Warszawski

71