71 (179)

yĄ

K ły

\ i

[o-

mij

i <1 U.#V|2p.

| 1) Przegłos (~L^a \ ^{1 2}

(^^Jprzylkłady ną_wymianę prasł. e na 'a: kwiecie — kwint, świecić-- światłoj na świecie — śtciat, śniedź — śniady, dziedzic — dziad, siedzi — siadł, cieśnina — ciasny, mieścina — miasto, w cie-ście —• ciasto, w gwieździe — gwiazda, w mierze — miara, wierzyć — wiara, w gnieździć — gniazdo, w ciele — ciało, wieniec — wianek, pienić—piana, ‘nadzienie — nadziany, mieli — miał, lezie — lazł, pieli—piał, dzielić — dział itp. |\V przykładach ty di przed twar~ dymi spółgłoskami t, d, s, z, jn_L r, ł prasł. S wymieniło się na 'a i przed tym a spółgłoski są miękkieNatomiast, przed miękkimi_

71

1

di, ś, ź, ńi l, także przed rz prasł. ć zrównało się z ca Również, przed, spółgłoskami - wargowymi i ty Ino język owymi, twardymi [i miękkimi, prasł. e nie wymieniło się na 'a, lecz zrównało się z e, np. śpiew — o śpiewie, lep — lepić, chleb — o chlebie, śnieg — śnieżyca, biegać — biegiem, wiek — wieczny.

Wymiana prasł. ć na 'a zaszła również w języku połabskim

2

w narzeczach pomorskich, także częściowo w sąsiednich z polskimi narzeczach dolnołużyckich Jakubicy i Megisera. Najstarszym przykładem przegłosu e na 'a jest zapis nazwy plemienia śląskiego w końcu IX wieku:' Badossani, tj. Dziadoszanie. W „Bulli⁴⁴ z r. 1136 przegłos już jest regularny w przykładach Bialosza, Kwiatek, Miłodziad, Strzałek, Białowąs, chód nie umiano wówczas jeszcze oznaczyć miękkości spółgłosek i zapisano Balossa, Quaiec, Stralec, Balouanz.

2) Przegłos e — 'o |

yWymianę prasł. e na 'o przed t, d,_ s,.z, n, r, l pokazuj;[ przy-| kłady: gniecie — gniotę, wiedzie — wiodęĄ niesie — niosę, wiezie — wiozę, pierze—piorę, bierze — biorę, jedlina—jodła, sielski — sioło, imienia — imiona, nasienie — nasiona, (góło)ledź — lód, lodu, cielę — ciołek, niesieni — niesiony, tępienie — tępiony. I Spółgłoski przed ’e — 'o sa miękkie. Należą tu również przykłady Yi7i~cSclc —

czoło, zmoczeni — zmoczony, uproszeni —_ uproszony,__gaszenic —-

gaszony, żenić -— żona, ważenie — ważony, patrzenie — pa trzony itp.,

" ~gdf~prze3T e — o występują głoski szumiące Ó. ź, S, rz, bo .były one przed XV wiekiem miekkię. Przykłady takie, jak brzezina brzoza, na przedzie—jpraddjrosyjskie Sepfaa, tteped z pełnogłosom), również źródło, środa, trzoda (zob. wyżej s. 66), świadczą, że polski