74 75 (8)

74 Teorie internacjonalizacji

(leapfrogging)■ Jednocześnie wykazują one skłonność do wchodzenia na odW j względu na dystans psychiczny rynki w coraz wcześniejszych fazach efap*| Tę ostatnią cechę zachowań intemacjonaiizacyjnych współczesnych firm ilustrują wyniki badań Norbstróma, który zauważył, że szwedzkie firmy zakładają swoje pierwsze przedstawicielstwa handlowe na rynkach ameryka/jL? brytyjskim lub niemieckim niż u swoich skandynawskich sąsiadów (Holle^j; 1998, s. 42). Zjawisko leapfrogging opisujące coraz częściej występujący procesu internacjonalizacji przedstawiono na rysunku 10. Z rysunku wynik/' przedsiębiorstwa stawiające pierwsze kroki w dziedzinie internacjonalizacji^' stępują zgodnie z modelem sekwencyjnym (rynek 1). Z upływem czasu i w z nabywaniem coraz większego doświadczenia międzynarodowego decydują są.; ominięcie niektórych etapów i przechodzą bezpośrednio do form działalny •. zagranicznej cechujących się dużym zaangażowaniem i wysokjm stopniem kooiw C (rynek 6). Skutkiem takiego postępowania jest znaczne przyspieszenie ic.--internacjonalizacji. Postępowania firmy w odniesieniu do rynku 6 nie należy jqU-‘ traktować jako całkowitego zaprzeczenia modelu sekwencyjnego. Wejście qinic nek 6 należy raczej rozpatrywać w kontekście wcześniejszych doświadczeń ia/l nacjonalizacyjnych firmy. W takim ujęciu wejście na rynek 6 nie jest sluifcjąf£ w nieznane (Welch, Luostarinen, 1988).

Bardzo ważnym czynnikiem mającym wpływ na charakter procesu internach’ nalizacji jest struktura organizacyjna firmy prowadzącej ekspansję zagranico* Hedlund i Kvemeland (1983) wskazywali na przykład, że odchodzeniu od tradycji nego podejścia do internacjonalizacji może sprzyjać tendencja do decenirąli2n$£ struktur przedsiębiorstw działających w skali międzynarodowej. Czynnikiem pewniającym firmie wchodzącej na rynek zagraniczny przewagę nad miejscowymi konkurentami może być zdecentralizowana struktura firmy, pozwalająca na spru ne działanie na tym rynku. Występują struktury o charakterze organicayi i hybrydowym, które umożliwiają bardziej elastyczne działanie i funkcjonował W w zmiennym otoczeniu.

Zależność między typem internacjonalizacji a strukturą organizacyjną firmy & charakter obustronny. Internacjonalizacja implikuje zmiany w strukturze (Stopką w 1972). Jednocześnie struktura przedsiębiorstwa w dużym stopniu warunkuje pra bieg ekspansji zagranicznej. Należy ponadto zauważyć, że zmiany w szeroko ma-fi mianym otoczeniu międzynarodowym (warunki konkurencji, czynniki socjockcm •-miczne i kulturowe, otoczenie polityczne i instytucjonalne), zachodzące nieuków ć od firmy, determinują powstanie nowych strategii, metod ekspansji i znu podejścia odnośnie do działań na rynkach zagranicznych (Strandskov, 1986).

W literaturze można także spotkać pojęcie internacjonalizacji symuluntoaj (Bridgewater. 2000, s. 183). W modelach symultanicznych inteniacjoosluaą;. wychodzi się ze stanowiska przeciwnego do argumentacji lansowanej w rimO modeli internacjonalizacji konwencjonalnej. W tych drugich punkt wyjścia sum i obserwacja, że rynki różnią się między sobą i ze względu nj znuiziw ryifi ekspansja na nie ma charakter etapowy. W modelach symultanicznych zwnciMg

Rysunek 10

Operacje zagraniczne firmy X — zjawisko leopfrogging

Porządek wchodzenia na rynki docelowe 1    2    3,4    5    6

natomiast uwagę na globalną konwergencję rynków, zanikanie różnic narodowych, kelifomizację potrzeb klientów w skali globu, ułatwienia w podróżowaniu i komunikowaniu się. Wymienione okoliczności mają sprzyjać równoległemu dokonywaniu ekspansji na wiele rynków i omijaniu niektórych etapów wyróżnionych w modelu sekwencyjnym. Wygląda zatem na to, że pojęcie internacjonalizacji symultanicznej można traktować jako synonim pojęcia internacjonalizacji niekonwencjonalnej w opisanym wcżeśtjiej Hjęciu.