74 (158)

skioli, często po spółgłoska cli wargowy cli występują, wyrazy bez oczekiwanego przegłosu, np. pierun, miotła, wiosło, biodro.\ W gwarach bywają też wyrównania form typu bierę — bierzesz, niesę — niesiesz, totrze — wieziesz, pietę — pleciesz w koniugacji.

! Wyrównania analogiczne wystąpiły również w zakresie przegłosu ar—• er'z}\ np. darł, żarł, parł i wedle tego darli, żarli, parli, darcie, żarcie, parcie. Podobnie wtórne są formy czarni_} tarnina albo odwrotne: żerdka, czerstwy.

6. Zmiana grupy 'ew na 'oto

Niezależnie od przegłosu 'e na 'o przed t, d, 8, z, n, r ł rozwijała się zmiana fgrupy' 'nr na 'Ów jjo miękkie jf spółgłosek Już w XIV wieku w zabytkach ze Śląska i Małopolski mamy formy z ow, np. Andrzejowi, Andrzejów, majotoy, ojcowie, ojcow, groszow. Natomiast na Mazowszu jeszcze w połowie XVI wieku występuje około 30% przykładów starej końcówki celownika -ewi w tematach miękkich, np. Andrzejewi, Mikołaj ewi, oraz 70% zapisów z -ew- w nazwach miejscowych, np. Mikółajewo, Mikołajewski, co bywa i dzisiaj jeszcze, np. Sochaczew. Wówczas też pisano War-szewa, Warszewski, a dopiero w drugiej połowie XVI wieku uogólniono w tej nazwie ow, więc wymawiano Warszowa, warszowski, co w XVII wieku zmieniło się na aw: Warszawa, warszawski.

W gwarach zachodniej i centralnej Wielkopolski jeszcze teraz utrzymuje się stara grupa ew, jak w przykładach: kowalewij zię-ciewi, wiśniewy, majówka, królewa, szczególnie w nazwach miejscowych, np. Majętno Góry, Pniewy, Ryilewka, Chwaliszewo. Jest to bardzo ważna właściwość dialektyczna języka staropolskiego, która łączyła język literacki z narzeczem małopolskim i śląskim. Z dawnej powszechnej grupy ew w języku literackim i w gwarach małopolskich utrzymały się tylko archaiczne formy królewicz, królewna, królewski, Królewiec, choć w innych formach zaszła zmiana, np. królować, królowa, królowie, królowi. W zabytkaoh małopolskich, np. w „Psałterzu floriańskim”, były też stare formy królewie, królował. Widocznie w tych formach wymowa ew została podtrzymana tradycją języka dworskiego.