58 (253)

114 Krzysztof W idanka

praktyce przemysłowej. Używa się do tego celu różnego rodzaju skali standardowych, opartych przede wszystkim na znanej skali ASTM. Metoda polega na porównywaniu obserwowanej pod mikroskopem struktury ze skalą wzorców. Związki między numerem wzorca G a średnią powierzchnią przekroju ziarna a wyrażoną w pm² i średnią liczbą ziaren N_A są następujące

a = 488,2- 2^

N_a -2048,3■2^(c_,),tj. N_a-%-2^g

Tabela S 3 Zależność pomiędzy numerem ziarna a średnią powierzchnią przekroju ziarna i liczbą ziaren

Numer wielkości ziarna C		Liczba ziaren NĄ na powierzchni 1 mm^2.
	Średnia wielkość powierzchni przekroju ziarna, mm^2	najmniejsza A'—	średnia (nominalna) Na	największa Nm*
-3	1	0,75	1	1.5
-2	0,5	1.5	2	3
-l	0.25	3	4	6
0	0,125	6	8	12
1	0.0625	12	16	24
2	0,0312	24	32	48
3	0.0156	48	64	96
4	0.00781	96	128	192_
5	0.00390	192	256	384
6	0,00195	384	512	768
7	0,00098	768	1024	1536
8	0.00049 *	1536	2048	3072
9	0,000244	3072	4096	6144
10	0,000122	6144	8192	12288
n	0.000061	12288	16384	24576
12	0,000030	24576	32768	49152
13	0.000051	49152	65536	98304
14	0,000008	98304	131072	196608

Większe znaczenie od podanych wielkości ma przedział wartości N_A dla każdego numeru wzorca, ponieważ parametry struktur rzeczywistych są zmiennymi ciągłymi, a ich oceny dokonuje się za pomocą zmiennej skokowej (numeru wzorca skali G). Maksymalną i minimalną liczbę ziaren na 1 mm² dla każdego numeru wzorca otrzymujemy przez pomnożenie wartości średniej N_m odpowiednio, przez 1,5 i 0,75. Wynika stąd, że górna granica liczby ziaren jest dwa razy większa niż dolna w przedziale każdego numeru wzorca G (tab. 8.3), co sprawia, źe metoda porównawcza oceny wielkości ziarna jest mało dokładna.

8.4.2. Metoda Jeffriesa

Do określania średniej liczby płaskich ziaren N_A na 1 mm² powierzchni służy metoda opracowana przez Jeffriesa stosowana w dwóch wariantach. W pierwszym z nich, na matówce mikroskopu lub fotografii mikrostruktury przy powiększeniu I00x wykreśla się okrąg o średnicy 79,8 mm i powierzchni A = 0,5 mm² (rys. 8.4). Następnie oblicza się liczbę ziaren leżących całkowicie wewnątrz okręgu N# oraz liczbę ziaren przeciętych przez okrąg po czym oblicza się całkowitą liczbę ziaren N_r na powierzchni okręgu A

N_r = N_w+kN,

k = 0,5 dla ziaren równoosiowych (zwykle przyjmuje się k “ 0,5)

AD

gdzie d - średnia średnica ziarna liczona jako -Jd , w mm, D - średnica okręgu pomiarowego, w mm

Rys. 8 4. Metoda obliczania ziam (JefTriesa)

Rzeczywista powierzchnia szlifu ograniczona okręgiem o średnicy 79,8 mm przy powiększeniu I00x jest równa 0,5 mnv, wobec czego liczba ziaren przypadająca na I mm² jest równa N_A ■ 2N_r. W razie stosowania powiększenia różnego od 100x liczbę ziaren N_A określa się z zależności

gdzie v - powiększenie mikroskopu.