75 (168)

3

na

Krystyna Haimann. Jerzy Baranek

Graficzne przedstawienie układów faz i składników struktury w różnej temperaturze przedstawiono na wykresach Suveura na rys. 9.14.

Rys.9.14. Wykresy Sauveura określające fazy i składniki strukturalne układu Fe-FejC w ró2nej temperaturze

Cm

Zadania do wykonania

1.    Wykonać szkice mikrostruktur wskazanych przez prowadzącego zajęcia.

2.    Narysować mikrostrukturę próbki stali podeutektoidalnej i oszacować w niej * zawartość węgla.

3.    Przeanalizować stop o zadanej zawartości węgla.

4.    Opracować sprawozdanie z poprawnym wykonaniem rysunków i ich opisów.

i

-•v

ĆWICZENIE 10

MIKROSTRUKTURY STALI I STALIW

Poznanie mikrostruktur, jakie mogą występować w stalach i staliwach po obróbce plastycznej na gorąco i po różnych sposobach wytarzania.

Właściwości metali i stopów zależą przede wszystkim od ich składu chemicznego i mikrostruktury. Wprawdzie mikrostniktura zależy od składu chemicznego, ale odnosi się do określonych stanów standardowych i dotyczy składu fazowego oraz udziału i rozmieszczenia poszczególnych faz. Przy tym samym składzie chemicznym, mikrostruktury wyrobów metalowych można bowiem w pewnym zakresie zmieniać przez dobór odpowiedniej technologii wytwarzania i obróbki cieplnej. Towarzyszy temu zawsze zmiana niektórych właściwości mechanicznych i technologicznych.

Również w stalach określa się ich jakość i właściwości nie tylko skład chemiczny, ale także jednorodność tego składu, jednolitość struktury, stopień zanieczy szczenia wtrąceniami niemetalicznymi, wielkość ziarna, zastosowany sposób obróbki plastycznej i końcowa obróbka cieplna. Tak więc właściwości wyrobów stalowych kształtuje całość procesów wytwórczych.

Krzepnięcie ciekłej stali powoduje zróżnicowanie budowy wlewków oraz wywołuje znaczną niejednorodność rozmieszczenia składników i domieszek (segregacja).

Stosowana następnie obróbka plastyczna na gorąco (kucie, walcowanie) przyczynia się do anizotropii wielu właściwości o nasileniu zależnym od wskaźnika przerobu plastycznego (tj. stosunku pola przekroju poprzecznego wlewka do pola przekroju rozpatrywanego wyrobu).

Takie właściwości, jak wydłużenie, przewężenie, są bowiem mniejsze w kierunku poprzecznym do kierunku największego odkształcenia w porównaniu z tymi właściwościami w kierunku równoległym. Zbyt wysoka temperatura po zakończeniu obróbki plastycznej może być przyczyną pogorszenia wskaźników właściwości plastycznych (wydłużenia, przewężenia i udarności), spowodowanego przegrzaniem, podczas gdy temperatura zbyt niska może być powodem umocnienia. Ze względu na właściwości mechaniczne ważna jest również szybkość chłodzenia z temperatury obróbki plastycznej. Ma ona duże znaczenie w tych gatunkach stali, które są przeznaczone do masowego użytku i nie są obrabiane cieplnie po obróbce plastycznej na gorąco.