71 (18)

141)

Krystyna Hnimann, Jerzy Baranek

Rys. 9 12. Mikrostruktura podeutektycznego żeliwa białego, dcndryty perlitu (byłego austenitu) na tłe łedcburytu przemienionego. Pow. 200*. traw. 5% Mil Fe

•4T

Rys. 9.13. Mikrostruktura nadeutektycznego żeliwa białego, płytkowe kryształy cementytu pierwotnego na tle ledeburyiu przemienionego. Pow. 100*. traw. 5% Mil Fe

9.4. Analiza wykresu żelazo-ccmentyt

Analiza wykresu żelazo-cementyt, z zastosowaniem reguły dźwigni, umożliwia ^ określenie udziałów faz występujących w mikrostrukturze stopu o dowolnej zawarto- -ści węgla, w dowolnej temperaturze. Analiza ta komplikuje się wówczas, gdy w wy- ♦ branym stopie należy określić udziały składników struktury, które często są mieszaniną faz, jednak i w tych wypadkach jest pomocna reguła dźwigni.

Udział faz w składnikach struktury stopów Fc-FcjC

Perlit - mieszanina eutektoidalna składająca się z cementytu Fe3C i ferrytu.

Temperatura 727 °C - A7^-(po przemianie eutektoidalnej)

• udział cementytu wynosi:

FejC =

0,77 - 0,0218 6,67-0,0218

•100% = 11,25%

• udział ferrytu:

_Fe (C) = J^⁷~°ZL. i oo% = 88,75% 6,67-0,0218

lub

Fe_a (C)= 100- 11,25 = 88,75%

Zakres temperatury od 727 do 20 °C

Podczas chłodzenia z ferrytu na skutek zmniejszającej się w nim rozpuszczalności węgla wydziela się cementyt trzeciorzędowy FejCm. Cementyt ten narasta na płytkach cementytu, który powstał w wyniku eutektoidalnego rozpadu austenitu i z tego powodu jest nierozróźnialny. Wydzielający się FejCm spowoduje jednak zwiększenie udziału cementytu w perlicie.

Ilość wydzielającego FejCm możemy obliczyć następująco:

•    w temperaturze 727 °C w stopie o zawartości węgla 0,0218% występuje sam ferryt (100%).

•    w temperaturze 2Ó °C ilość cementytu trzeciorzędowego wydzielonego z ferrytu

wynosi:

%FejCm =

0,0218-0,008 6,67 - 0,008

•100% = 0,21%

• ilość cementytu trzeciorzędowego wydzielonego z 88,75% ferrytu wynosi:

88 75

%Fe,C„,-    0,21 =0,18 %

a więc w temperaturze 20 °C zawartość cementytu w perlicie wynosi:

%Fe,C = 11,25%+ 0,18% - 11,43 % a zawartość ferrytu Fe_aC w perlicie wynosi:

% Fe« (C) “ 100 % - 11,43 % = 88,57%.