7 (1361)

|. WSTĘP

§1. Jak studiować fonetykę?

Praca niniejsza przeznaczona jest przede wszystkim dla nauczycieli naszych: tych, którzy już działalność swą rozpoczęli, lecz pragną dopełnić swą wiedzę fonetyczną, więcej jeszcze jednak dla przyszłych nauczycieli języka ojczystego i obcych. Odpowiednich prac oryginalnych w literaturze naszej naukowej nie posiadamy, tymczasem w dziedzinie fonetyki, w początkach studiów szczególnie, wyjaśnienia i wskazówki obcych autorów zupełnie nie wystarczają: nie dlatego, że są pisane w języku obcym, gdyż temu zaradziłby oczywiście dobry przekład, lecz dlatego, że opierają się na obcych dla czytelnika spostrzeżeniach, a więc niedostępnych dla niego bezpośrednio. Jedynie właściwą metodą zdobycia odpowiedniego wykształcenia fonetycznego jest rozpoczynanie od mowy ojczystej, a te studia mowy ojczystej znów należy rozpoczynać od badania swej własnej indywidualnej mowy. Później dopiero należy przejść do pracy nad wymową obcą, traktując każdy poszczególny nowy szczegół jako odmianę, jako odstępstwo od znanych już zjawisk własnej fonetyki.

Lecz i ta znajomość fonetyki własnej nie da się osiągnąć w sposób teoretyczny, jedynie przez czytanie odpowiedniego dzieła. Teoria i praktyka są w danym wypadku nierozdzielnie złączone.

Za pomocą ćwiczeń nad sobą samym należy poznać, w jaki sposób powstaje każda poszczególna głoska własnej mowy, jakie różne czynniki współdziałają, by ją wytworzyć, następnie należy zbadać na sobie różne odmiany tej samej głoski w różnych warunkach sąsiedztwa. Dopiero po tym wstępnym wyćwiczeniu ucha i narządów mowy na mowie własnej, osobistej, i na mowie otoczenia polskiego można przejść do wymowy języka obcego.

O znajomości pewnej obcej głoski można dopiero mówić, gdy się głoskę tę opanowało, to znaczy, gdy się umie ją powtórzyć poprawnie nie tylko natychmiast po usłyszeniu, lecz i samodzielnie, dowolnie, w każdej chwili i gdy się ją umie rozpoznać słuchem, odróżnić od innych zbliżonych głosek wtedy, gdy się j% słyszy wymawianą przez osobę drugą.