76

5. KRĄŻENIE

5.3. PŁYNY USTROJOWE

Skład i rola krwi

Krew - tkanka łączna płynna, zbudowana z substancji międzykomórkowej (nieupostacia.v;_r. cze) i elementów morfotycznych, czyli krwinek. W organizmie pełni funkcję transportową, gulacyjną oraz uczestniczy w reakcjach odpornościowych i obronnych organizmu. Hematopoeza - powstawanie wszystkich komórek krwi.

Hematologia - nauka zajmująca się badaniem krwi.

Cechy krwi pozwalające zaliczyć ją do tkanek łącznych:

•    dużo substancji międzykomórkowej • zróżnicowane komórki • pełni w organizmie funkcą... nikową, uczestniczy w termoregulacji • pochodzenie mezenchymatyczne

Krew składa się z:

•    osocza - substancji międzykomórkowej, w skład której wchodzi woda, białka, w tym fik-,- -odpowiadający za krzepnięcie krwi, albuminy i globuliny, oraz inne substancje organiczne organiczne. Osocze pozbawione fibrynogenu to surowica. Albumin jest najwięcej; ich zad::- .. jest zatrzymywanie wody we krwi (tworzą koloidalne ciśnienie onkotyczne) oraz transport - . kwasów tłuszczowych i bilirubiny). Z globulin frakcje a- i |3- pełnią funkcje transportowe, zaś buliny pełnią rolę odpornościową;

•    elementów morfotycznych - krwinek czerwonych (erytrocytów), płytek krwi (trombocy-i krwinek białych (leukocytów). Erytrocyty i trombocyty powstają w czerwonym szpiku kostnym kocyty, w zależności od rodzaju, w czerwonym szpiku kostnym, węzłach limfatycznych, migdał śledzionie i grasicy.

Elementy morfotyczne krwi człowieka

Nazwa krwinki

Budowa

Wybrane

parametry    Miejsce

wielkościowe    degradacji

i ilościowe

Erytrocyty

- średnica - ok.    śledziona, wq-    transport Hs-

7,5 (im    troba, węzły    nu i części:

-liczebność-    chłonne    wo (ok. I0^S:

4,5-5,4 mln/mm³    dwutlenku

węgla

Trombocyty

- średnica - ok. śledziona    krzepnięoe

200-400 tys./mm³

Leukocyty - granulocyty (neutrofile - A, eozynofile - B, bazofile - C)

- agranulocyty (limfocyty — D, monocyty - E)

Podział leukocytów i ich charakterystyka

LEUKOCYTY

GRANULOCYTY - zawierają *:afni$fości w cytopiazmie

AGRANULOCYTY - pozbawione ziarnistości w cytopiazmie

} NEUTROFILE (obojęłnochłonne)

LIMFOCYTY

-    stanowią 60% ogólnej liczby wszystkich leukocytów

-    fagocytują różne czynniki chorobotwórcze, powodują powstawanie ropy (mętnego płynu, którego składnikiem są leukocyty, szczątki obumarłej tkanki i czynniki chorobotwórcze, np. bakterie}

-    ruchami pełzakowatymi przenikają (tylko w jednym kierunku) przez ściany naczyń krwionośnych

-wydzielają enzymy, wytwarzając m.in. nadtlenek wodoru (woda utleniona - H2O2) oraz wolne rodniki HO

► EOZYNOFILE (kwasochłonne)

-stanowią 2-4% ogólnej liczby wszystkich leukocytów

-    przemieszczają się dzięki ruchom pełzakowym

-    wykazują właściwości fagocytozy i sterują reakcjami alergicznymi

-    v/schorzeniach, takich jak astma, tasiem-czyca, alergie, ich liczba we krwi znacznie wzrasta, a w przypadku np. duru brzusznego, odry ich liczba maleje

-    stanowią 25-35% ogólnej liczby wszystkich leukocytów

-    wykazują mała ruchliwość i słabą zdolność fagocytozy

limfocyty B (LiB)

-    dojrzewają w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, skąd przechodzą do grudek chłonnych

i śledziony

-    są prekursorami plazmocytów wytwarzających przeciwciała (humoralna odpowiedź immunologiczna)

-    namnożone komórki różnicują się m.in. na limfocyty B plazmatyczne (produkują przeciwciała) i B pamięci

limfocyty T (LiT)

-    dojrzewają w grasicy, skąd przechodzą do węzłów chłonnych i śledziony

-    wywołują odpowiedź immunologiczną typu komórkowego

-    na ich powierzchni znajdują się białka - receptory immunoglobulinowe - przeciwciała wiążące antygeny

-    po namnożeniu różnicują się na limfocyty T cytotoksyczne (LiTc) i limfocyty T pamięci

MONOCYTY

S KTIAZFNTF

^ 3AZOFILE (zasadochłonne)

-    stanowią ok. 0,5% ogólnej liczby wszystkich leukocytów

-    wykazują jedynie znikome właściwości poruszania się ruchem pełzakowym

-    uczestniczą w reakcjach alergicznych

-    zawierają histaminę i przeciwkrzepliwą substancję - heparynę

-    stanowią 4-6% ogólnej liczby wszystkich leuko' cytów

-    mają zdolność ruchu i fagocytozy

-    są największe spośród wszystkich leukocytów

-    uczestniczą wspólnie z limfocytami T w reakcjach immunologicznych

-    wytwarzają czynnik hamujący wzrost komórek nowotworowych oraz czynnik hamujący namnożenie się wirusów - interferon

-    ich zadaniem jest przedstawienie limfocytom T obcych antygenów

-    po ok. 2 dniach przebywania w krwi wędrują do tkanek, stając się histocytami, czyli makrofaga-mi tkankowymi

f

Limfa

kmfa _ rodzaj tkanki łącznej ••■''•nej stanowiącej przesącz ^łrWl o składzie podobnym do -iGczo krwi, w której występują i so|_e mineralne, hormo-' enzymy, białka, cholesterol wydzieliny oraz wydaliny

Narządy limfoidalne

•-f^ćrek, c także limfocyty.

• centralne

-    grasica oraz szpik kostny; u ptaków jej odpowiednikiem jest torebka (bursa) Fabrycjusza;

-    w nich następuje dojrzewanie limfocytów, które już jako komórki kompetentne immunologicznie mogą wędrować do narządów obwodowych

• obwodowe

- śledziona, węzły chłonne oraz tkanka limfatyczna ścian przewodu pokarmowego, pęcherzyków płucnych, gałki ocznej i dróg rodnych oraz moczowych