7 (763)

i0.8. ZASTOSOWANIE MEDYCZNE TOMOGRAFÓW NMR

Tomografia NMR polega na bezinwazyjnym sporządzaniu mapy stężenia wodoru lub innego pierwiastka chemicznego na dowolnie wybranym płaszczyznowym przekroju ciała. Mapa taka podaje lokalne stężenie badanego pierwiastka na całej płaszczyźnie przekroju. Stężenie to jest odwzorowywane przez Jasność świecenia (stopień szarości) danego punktu takiej mapy. \

Rutynowo wytwarzana jest mapa stężenia wodoru. Mapy takie sporządzane są także dla innych pierwiastków: fluoru, sodu, węgla i fosforu. Jeśli aparat ma możliwość odtworzenia zagęszczenia danego pierwiastka, to na ogół możliwe jest wykonanie map chemicznych dla wielu substancji zawierających ten pierwiastek, np. sporządzając mapę chemiczną dla fosforu moża m. in. określić fosfokreatyninę, ATP, cukier (glukozę).

Tomograf NMR pozwala również na bliższą charakterystykę konsystencji poszczególnych miejsc. Określa więc nieinwazyjnie histologię NMR tkanek — co daje możliwość nieinwazyjnego wielokrotnego wykonywania tzw. biopsji bez biopsji.

Ustalając zależności dla czasów relaksacji Ti i T2 można bezpośrednio z obrazu tomograficznego zdiagnozować takie zmiany anatomopatolo-giczne, jak np.: zawał, zator, wylew krwi, martwica, stłuszczenie, tkanka nowotworowa (z rozróżnieniem na nowotwory złośliwe i niezłośliwe). Jakość obrazów NMR można jeszcze poprawić stosując dodatkowo specjalne środki cieniujące, oparte na substancjach paramagnetycnych (np. gadolin). Wadą tomografii NMR jest nieuwidacznianie zwapnień istotnych m. in. w przypadku niektórych guzów nowotworowych.

10.9. ZALETY I ZAGROŻENIA TOMOGRAFII NMR

Niewątpliwymi zaletami tomografii NMR są:

a. Mechanizm uzyskiwania kontrastu w tomografii NMR różni się znacznie od mechanizmu kontrastującego w technice rentgenowskiej. Tworząc obrazy zależne od Ti i T2 można uzyskać kontrast niewykonalny innymi metodami.

b.    Wiele tkanek nowotworowych posiada wyraźnie inne czasy relaksacji odróżniające je od tkanek zdrowych.

c.    Części miękkie znajdujące się w pobliżu kości są dobrze widoczne.

d.    Można łatwo uzyskać przekroje w dowolnych kierunkach, mając w pamięci komputera szereg przekrojów z sąsiednich płaszczyzn.

e.    Różne sposoby uzyskiwania kontrastu zawierają zapowiedź pojawienia się nowych metod diagnozowania przypadków patologicznych, które trudno wykryć przy użyciu metod konwencjonalnych.

f.    Parametry widm NMR podlegają zmianom pod wpływem procesów chęmicznych. Czyni to z tomografii NMR metodę, która umożliwi śledzenie procesów fizjologicznych na poziomie molekularnym.

g.    Do obrazowania można wykorzystać nio tylko Jądra wodoru, lecz także ważne w procesach biochemicznych jądra fosforu lub sodu.

Jak dotąd, nie zanotowano szkodliwych efektów badań przeprowadzonych metodą NMR, jakkolwiek po tak krótkich obserwacjach nie można tego całkowicie wykluczyć. Podczas badania metodą NMR pacjent jest narażony na oddziaływanie rożnych źródeł energii, iak statyczne i zmienne pole magnetyczne oraz radiowe pole elektromagnetyczne, które mogłyby w rezultacie dawać szkodliwe biologicznie zrriiańyL

Pole magnetyczne o indukcji mniejszej niż 0,5 T nie wywołuje szkodliwych zmian. Pole o indukcji większej ma wpływ niekorzystny na budowę komórek i różne enzymatyczne reakcje, co obserwowano w badaniach in vitro. Nie zaobserwowano tych szkodliwych efektów u pacjentów przy zastosowaniu pól do 1,5 T.

Gwałtowne zmiany gradientu pola magnetycznego, na które narażony jest pacjent podczas badania, indukują słaby prąd elektryczny. Zmiany w zakresie częstotliwości 10—100 Hz wywołują wrażenia świetlne, zwane fos-fenami. Nie zauważono szkodliwego wpływu takich pól na układ nerwowy.

Pole elektromagnetyczne fal radiowych może wywoływać u pacjenta' wrażenie ciepła, jakkolwiek zaabsorbowana energia nie może wywołać żadnych szkodliwych następstw.

Jest jednak kilka bezwzględnych przeciwwskazań do wykonywania NMR. Nie można wykonywać tego badania u osób po ząbięgach.laparoskp-powych oraz u osób z rozrusznikiem" ś^ca,~wszczepionym neurostymulato-rem, implantem ślimakowym, opiłkami metalowymi w oku lub starszego ty-pu ferromagnetycznymi klipsami wewnątrzczaszkowymi, które mogłyby ulec przesunięciu pod wpływem pola magnetycźnegoTOkoło 5%~paqe?iTów7 u których wykonuje sTę badanTeTiMR, odczuwa klaustrofobię. Można ją elimi-