81 (190)

w

Teoretycznym źródłem wyłxnti kryteriów npe.ny jiikośri «ywl kształcenia osób niefiełnosprawnych, które proponujemy w |!gj piitcy /amidu itoriiuili/iu'ji Woll.i Wolfenibergers, Zasada lii nie odnosi «i jWińsk wprost do nlukiuji oiób niepełnosprawnych i ich form i z powodu może być wykorzysliinii jodynie juko Inspiracja dlii redi^jj naszych zamierzeń, nie ni gotowy Initrument badawczy, Nim jednaj. pnyntjy>iiiiy do jej adaptacji na potrxeby analizy porównawczej sysleniń^ I kitulienii niepełnosprawnych nieco uwagi należy poświęcić uzasadnianiu tego wyboru i osądzeniu go we współczesnych koiitrowersjneb na grunofa

pedagogiki specjalnej.

Opowiadając s|ę u zttsndą normalizacji, zajmujemy dość jednoznaczni, stanowisko w żywym, zwłaszcza w zachodniej pedagogice specjalnej i duś/ ważnym dla przyszłość] osób niepełnosprawnych uporze o rozumienie jj|. tegracji, Przedmiot tego sporu można hy takie zasadnie zdefiniować jjjjjg I możliwą, Ogjiypnfi granicy poprawy syluncji osób niepehwaprawnych pj^ stosowanie niesegregticyjnych rozwiązań w edukacji,'/. jednej strony mamy ! stanowisko adaptacyjne, z drugiej zaś pedngogikę różnorodności,

4.2.1. Koncepcji adaptacyjna

/gminie ze stanowiskiem adaptacyjnym apołeczcńltWO jesl postrzegane przede wszystkim przez pryzmat syjtemu zróżnicowanych ról społecznych i powiązanych z mm zhierarchizowanych statusów. W planowaniu rozwią- } zań edukacyjnych dla osób niepełnosprawnych od lak rozumianej struktury społeczny) nie można abstrahować z dwóch co najmnioj powodów:

• struktura ta jest względnie trwała,

| struktura ta ma centralne znaczenie dla organizacji życia społecznego,

Zwolennicy stanowiska adaptacyjnego uznają, że w nowoczesnych społeczeństwach struktura społeczna jest trwała. Znaczy to, że nie należy oczekiwać zmian konstytuujących ją zasad i jej hierarchicznego charakteru.

Struktura społeczna ma centralne znaczenie dla organizacji życiu spoin/itugo, gdyż silnie wpływa na inne relaeje międzyludzkie j na jednostki. Mirjsce w strukturze społecznej determinuje, zakrea podmiotowości jednostki, czyli jej możliwości podejmowania aktywności kierowanej prze/, wybrane lub wytworzone przez, nią cele (Ueykowaki, 1089, h, MW), Status spok-uny jednostki, czyli jej pozycja w strukturze społecznej zależy od jej 112 indywidualnych kompetencji, które znajdują wyiaz w jednostkowych Ce-

47. Zasada no/mill/mjl I krytirli JlMd sytUmSf

Pft—......’......... ¹ i

cliucli, zachowaniach i działaniach. Mówiąc inac/ej, zalezy on ód zdolności jednostki do pełnienia przez nią cenionych ról sj/ol/*/znyeh

Zwolennicy stanowiska adaptacyjnego krytykują rozwiązania i/adyiyj ne, zwane legregacyjnymi głównie z Ingo powodu, że odcinają one osoby niepeluosprnwne orl społecznej gry o własny status, skazują/ je na pi/yj inowanie specyficznych, specjalnie dla m< li tworzonych ról, poza głównym nurtem hiegu społecznego życia. Podkreślają oni jednak, że sama likwi dacja tych rozwiązań nie usuwa automatycznie problemy niższych możli woścj osób ni»'ju-lnos|»rawnycli, które są wynikiem ograniczeń związanych z niepełnosprawnością, 1'rzypomiiiają wagę wszelkich procesów yspraw niania osób niepełnosprawnych jio/l względem fizycznym, psychicznym | społecznym (Kiren 1(0, 2001, s. 00), Zadaniem niesego ga/yjnycli instytucji edukacyjnych, w tym juzede wszystkim publiczną) szkoły, jest pod noszenie kompetencji osób niepełnosprawnych tak, aby mogły one sprostać wymogom ról społecznych o wyższym statusie,

Niesii-giegw yjnr kształcenie poszerza rumy Instytucjonalne współczesnych społeczeństw luk, aby tworzyły one większa, przestrzeń osobom nur pełnosprawnym, stwarzały Im szanse na udział w życiu społecznym, adaptację I życiowy sukces,

Podstawowa różnica w stosunku do praktyk scgrcgsi yjnyeh polega na poszerzeniu stery wolimści jednostek. Zgodnie z tym stanowiskiem mu* gracja oznacza przede wszystkim możliwość decydowania o sobie, możli wość swobodnego kształtowania swojego losu w ramach poszerzonego repertuaru dostępnych opcji, CO nieuchronnie pociąga za sobą konie, znos/ dzielenia ze wszystkimi niebezpieczeństw, jakie niesie „społeczeństwo ryzyku". Koncepcja adaptacyjna wyrzeka się przy tym ruszt zeń do własnej omnipotecjl. Nie obiecuje ona osobom niepełnosprawnym tego, że »h szczególne ograniczenia przestaną mieć ograniczający właśnie charakter na drodze do Indywidualnej i społecznej samorealizacji, Nie twierdzi także, że wraz ze zniesieniem społecznych barier w dostępie do ról społecznych znikną wszystkie bariery między niepełnosprawnymi a sprawnymi oraz wszelkie źródłu ich trosk. Twierdzi jedynie, że możliwe jest zniesienie instytucjonalnych barier w dostępie do życia spolcanegd.

4.2.2. Pedagogika różnorodności

Pr/.eciwHiuwny chuiukter, w stosunku do koncepcji lulaptui yjnej, posiada pediigogikii różnorodności (Prengel, HłPS), którą można określić jako 113