84 (23)

424 Część trzecia - Znaczenie zabawy i zabawek w rozwoju i społecznej integracji dziecka...

zadowolenia i satysfakcji. Dziecko w c/asic zabawy nie jest jednak wolne od przykrych uczuć i przeżyć, np. niepokoju, żalu czy irytacji. Zabawa to naturalny Sposób wyobrażania świata i poznawania go. Dzięki niej każde dziecko, także niepełnosprawne, poznaje świat w działaniu przez cztery podstawowe ścieżki: eksplorowanie, naśladownictwo, próbowanie i konstruowanie. Koduje ono w sobie wszystkie przeżycia i doświadczenia, będące rezultatem podejmowanych działań. Stąd też wypływają często niedoceniane korzyści dobrej zabawy.

Zabawy dziecka charakteryzuje ewolucja: od najprostszych, krótkotrwałych, czasem ledwo absorbujących uwagę, do zabaw i gier ogromnie zróżnicowanych, pasjonujących, uprawianych z całym oddaniem. W miarę dorastania dzieci traktują swoje zabawy bardziej poważnie. Wkładają w nic wiele wysiłku, pomysłowości, ale także swoistej powagi i odpowiedzialności. Zabawa staje się działaniem o charakrcrzc twórczym, a nabyta wiedza, doświadczenie, obserwacje sprawiają, że rzeczywistość zabawowa nic jest jedynie odtwarzana, nie jest kopią realnego świata, lecz jest tworzona, konstruowana⁷.

Zabawa jest rodzajem kontaktu dziecka z jego rzeczywistością, dostarcza przyjemności i uczy. W czasie zabawy dziecko poznaje swoje marzenia i potrzeby, uświadamia je sobie i ma szanse je realizować. Pożytek zabawy przejawia się we wszystkich sferach życia: intelektualnej, emocjonalnej i fizycznej.

Ogólnorozwojowe i rera pen tyczne funkcje zabawy

Zabawa w życiu dziecka spełnia wiele funkcji. Uwzględniając zmiany, jakie zachodzą w dziecku pod wpływem zabawy E. Hurlock wyróżnia następujące funkcje: kształcącą, wychowawczą, terapeutyczną, projekcyjną¹⁵.

Podobnie ujmuje funkcję zabawy D. W. Winnicott, podkreślając przede wszystkim korzyści, jakie dziecko z niej czerpie. Jego zdaniem dziecko bawi się dla:

-    rozszerzenia kręgu swoich doświadczeń,

-    przyjemności związanej z nabywaniem doznań zmysłowych,

-    nawiązania kontaktów społecznych i wzbogacania sposobów komunikacji z innymi uczestnikami zabawy,

wyrażania i rozładowywania tłumionych emocji⁹.

Zabawa może spełniać wiele różnorodnych funkcji, ponieważ, bazuje na tym, co w każdym dziecku istnieje, jego zmysłach, emocjach, wyobraźni, intelekcie, somatyce, umiejętności komunikowania się. Rozwija wszystkie sfery osobowości dziecka: intelektualną, fizyczną i emocjonalną. Ujmując całościowo, pełni funkcję

W. Okoń: Zabawna rzeczywistość, WSiP, Warszawa 1987, s. 19-21.

* E. Hurlock: Rozwój dziecka, rłum. B. 11omov.ski, PWN, Warszawa 1985.

" D. W. Winnicom Dziecko, jego rodzina i świat, tłum. A. Bartosiewicz, Wyd. J. Sancorski, Warszawa 1993.