86 (125)

w/ególmc wyrnźtut zbieżność granic językowych t granicami Mci ni 11H wt * M<Jyj ^ y uiłci/fl \v wypadku Złotowskiego, Jest tu /,ro/timiałc, jr/rli wetule nią pod tiAMępiijc|cc fnkty: południowa granica /łolowsklogo (głównie /oś linią (Hupt/y? Sławianowo) lo / gmba/n biorąc Wspomni nim Juź granica między Wielkopolską, e/asów Księstwu Warszawskiego i Królestwem Pruskim, frttirtl granica powiatu /|*^_ilvy skicgOi granica prowincji pruskiej od roku 1821 granica diecezji dielini/titkuio i granica polsko-niemiecka do 1939 r. Dziś irinmy (u granicę wojewódzką.

Plii/ej związami t Wielkopolski) nndnoleekn część Krajny silniej z kolei wiążęjl językowo / obszarem wielkopolskim. Polyczy (o zwłaszcza wsi położonych w pobliży ujścia Gwdy do Noteci (Myszki, Dllembowo, Morzcwo i Rządkowo), należących^ do województwa poznańskiego.

Po znacznego rozluźnienia związków językowych między obszarem pamonktrn z jednej strony u Wielkopolską i Krajną / drugiej mogło się przyczynić wytworzenie się szerokiego pasa osadnictwa niemieckiego na osi Szczecinek - C złuchów - Chojnicę i na wschód od nich (okolice Człuchowa i Chojnic to, jak wiudomo, do 1945 r, tzw Kosznajdry)^,nl. Wyjaśnia to niektóre fakty językowe, Jak np. wytworzenie lię t/w martwej granicy językowej w północno-zachodniej Krajnie (Pobrzynka nic jest linjif zetknięcia się dwu ugrupowań dialektycznych).

Sprawa „dwuwierzchołkowej’' łączności językowej, tzn. występowania pewnych powiązań językowych dolnołuźycko-północnowiclkopolsko-krajniackich i kaszubskich lub w ogóle pólnocnopolskich, wiąże się z zasięgiem Polan w czasach najdawniejszych i graniczeniem ziemi dawnych Polan z północno-wschodnimi buźyComi¹⁰⁹. Do połowy XIII wieku teren dzisiejszej ziemi lubuskiej (która „obejmuje szereg terytoriów nader

|»or. mapę 1 i *1 w K. Nitscha Wyborzepismpolonistycznych, I, Ili. Wrocław-Kraków 1954; ak leż H. Zieliński, Polacy i polskość Ziemi Złotowskiej, Poznań 1949, i. 41-43.

^,r II. Z i eI i ńik i, op.cit., s 44 oraz mapka w pracy S. Kujota, Kio założyłparafie wihisic/suj dieccsji chełmińskiej? Toruń 1903.

^Iw Zoh. M. Biskup, A. Tomczak, op.cit., mapa dotycząca rozmieszczenia własnościzienufcaj województwa pomorskiego, okręgu bytowskiego i lęborskiego w drugiej połowie XVI w. Na mapie lej widać, Ze m in. w okolicach Czarnego, Człuchowa i Chojnic, a także na północny zachód od Knnucnij (za Orzełkiem), w okolicach Debrzna i Myśligoszcza występuje stosunkowo dużo w porównaniu z nimmj terenami (podobnie tylko w okolicach Łeby) własności szlachty przybyłej z Niemiec (i własności liUę przybyłej z Pomorza Zachodniego i Śląska). Zob. też mapę Prus Zachodnich załączoną do pracy SU morskiego pt. Ludność polsku w Prusach Zachodnich, jej rozwój i rozsiedlenie w bwśifcm \tulm „Pamiętnik Pozjograliczny" IX, 1889, Na mapie lej widać, że Kaszuby od Krajny oddziela s.-croki terca (oś Szczecinek Człuchów - Chojnice), na którym na 100 mieszkańców przypada od 90 do 100 Niemców ^m Zob. m.in. Z. S u I o w s k i, Nąjstarsza granica zachodnia Polski, „Przegląd Zachodni” Ittt •• 343*4X3, szczególnie zaś s. 384, 385, 40$, 439; J. Natanson*Leski, Zarys gronu; i podfidhi, Polski najsiarsze/. Wrocław 1953, s. 101; Cz, Nanke, L Piotrowicz, W S c m k o w i c z, <^rA. i i i 5 Z# siarizych prac zob. L Nloder le, , op.cit, mapa Zob leź K. Nitsch, /    v

oft.cit,, s. 22. Warto również przytoczyć następującą wypowiedź /. Stiebera. „Tak więc isinuiły dnuf kontakty dialektów dolno-łużyckich 11 .) polskimi, a w każdym razie lechidomi gwutmt J>»atjMd, lubuskiej ’ (Zaryj dialektologu języków zuchodniosiowłnMuch, opcil-, s. 52)