88 89 (18)

cjatywie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Badaniami objęto trzynastolatków z 41 krajów świata (Polska nie uczestniczyła w tych badaniach), wykorzystano sprawdziany z matematyki i nauk przyrodniczych. Wyniki (średnie arytmetyczne punktów z matematyki i z nauk przyrodniczych z poszczególnych krajów) poddano analizie w aspekcie listy rangowej oraz w dalszej części w aspekcie czynników warunkujących wyniki¹.

Co się tyczy pierwszego aspektu, to wniosek cząstkowy z badań jest następujący: System punktowania tak skonstruowano, by 500 punktów odpowiadało średniej międzynarodowej. Przypadły one w matematyce uczniom USA. Dało to im 28 miejsce. [...] Najlepszy rezultat z państw europejskich uzyskały Czechy 564 pkt. [rzecz dotyczy matematyki, przyp. S.P.], zdobywając szóste miejsce. Najlepiej wypadł Singapur. Jego uczniowie uzyskali prawie dwukrotnie więcej punktów [643 - przyp. S.P.] niż ich rówieśnicy z Afryki Południowej, która zajęła ostatnie miejsce².

Natomiast odnośnie do aspektu drugiego można wyprowadzić wnioski, że nie ma silnego związku między niepowodzeniami szkolnymi uczniów a finansowaniem szkól, liczebnością uczniów w klasie i czasem przeznaczonym na naukę przedmiotu:

Niewiele jest dowodów przemawiających za opinią, że głównym powodem niedostatecznych wyników nauczania i uczenia się jest niewystarczające ich finansowanie. Na czołowych miejscach [...] znajdują się kraje o niskich wydatkach na edukację, jak Korea Południowa i Czechy. Cytowane badania nad wydajnością oświaty przeczą opinii, że uczniowie w mniejszych liczebnie klasach muszą mieć lepsze postępy w nauce. Okazuje się, że Francja, USA, Wielka Brytania, w których klasy liczą z reguły dwudziestu paru uczniów, wypadają znacznie gorzej od krajów wschodnioazjatyckich, w których w każdej klasie stłoczona jest niemal dwukrotnie większa liczba uczniów. Nie ma też większej korelacji między czasem przeznaczonym na nauczanie danego przedmiotu a wynikami testów uzyskiwanych przez uczniów. Młodzi Austriacy spędzają wyjątkowo dużo czasu na lekcjach matematyki i przedmiotów przyrodniczych i w ich przypadku daje to rezultat w postaci lepszych wyników sprawdzianu. Ale podobnie postępują Nowozelandczycy, a legitymują się rezultatami nie lepszymi od Norwegów, którzy mają wyjątkowo mało godzin na realizację tych przedmiotów³.

Na marginesie powyższej analizy wyników badań można zauważyć, że brak silnego związku między wynikami w nauce a finansowaniem szkół, liczebnością uczniów w klasach szkolnych i czasem nauki oznacza po prostu, że decydującym czynnikiem dla efektywności kształcenia szkolnego jest dobra praca nauczycieli i, co za tym idzie, dobra praca uczniów.

Przykład 2. Od początku lat siedemdziesiątych do końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku prowadzone byty międzynarodowe badania porównawcze w zakresie edukacji wczesnoszkolnej (początkowej) w 5 krajach

0    odmiennych kulturach: we Francji, Indiach, Rosji, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych - byty to więc badania międzykulturowe⁴. Zastosowane zostały badania eklektyczne (triangulacyjne): badania empiryczne ilościowe i jakościowe (ważne ze względu na delikatną materię procesu wychowania i nauczania początkowego). W skład problemów badawczych weszły przede wszystkim pytania - o politykę oświatową, praktykę oświatową, historyczne uwarunkowania, kontekst polityczny i zawodowy, wartości i cele nauczania początkowego, treści nauczania, proces nauczania, koncepcje nauczania i jego etyczne postawy w poszczególnych krajach. Wymienione problemy związane były z próbą opisu i diagnozy. Ponadto postawione zostały pytania o charakterze eksplanacyjnym (wyjaśniającym), związane z poszukiwaniem prawidłowości: jaki rodzaj nauczania jest najbardziej wartościowy oraz jaki rodzaj praktyki szkolnej ma największe znaczenie dla efektywnego uczenia się dzieci. Raport z badań, mający kształt obszernej księgi, ułożony jest według etapów postępowania w badaniach porównawczych: opisu, wyjaśnienia (interpretacji)

1    jukstapozycji (porównania). Służy temu układ poszczególnych części:

•    Część I to wprowadzenie (z ukazaniem metodologicznych podstaw badań porównawczych).

•    Część II zawiera opis i analizę (interpretację) tych elementów edukacji wczesnoszkolnej, które wiążą się z systemami oświatowymi, polityką oświatową i uwarunkowaniami historycznymi.

•    Część III obejmuje opis i analizę szkół, w których realizowana jest edukacja wczesnoszkolna, przede wszystkim budynków i bazy dydaktycznej, założeń funkcjonowania szkół oraz faktycznego funkcjonowania.

89

1

   Przytaczam za: K. Denek, Powodzenia i niepowodzenia szkolne w kontekście badań, „Wychowanie na co Dzień” 1998, nr 4-5.

2

   Tamże, s. 16.

3

   Tamże, s. 17.

4

Na podstawie książki: R. Alexandęr, Culture and Pedagogy. International Gompari-sons in Primary Education, Oxford Malden: Blackwell Publishers 2001.