Należy zauważyć, że współpraca gospodarcza Polski z krajami byłego ZSRR stała się osią rozwoju gospodarczego wschodnich województw Polski: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego oraz podkarpackiego. Wymiana handlowa (zarówno eksport, jak i import) z sąsiadami wschodnimi stanowi jeden z głównych filarów rozwoju gospodarczego województw Polski Wschodniej. Kryzys ekonomiczny oraz wydarzenia polityczne i ich konsekwencje gospodarcze i społeczne odbiły się również na kondycji ekonomicznej przedsiębiorstw z analizowanych województw. Radykalnie zmieniły się warunki i charakter współpracy z tymi krajami. To właśnie ten region jest najbardziej narażony na negatywne konsekwencje zmiany kierunku polityki prezydenta W. Putina - z prokooperacyjnej do konfrontacyjnej i wielkomocarstwowej, opartej na szantażu politycznym i gospodarczym, a w skrajnych przypadkach i militarnym.
Celem opracowania jest diagnoza możliwości rozwojowych wymiany handlowej województw Polski Wschodniej w świetle wydarzeń pierwszej połowy 2014 roku, które doprowadziły do wprowadzenia wzajemnego embarga: Rosji i krajów zachodnich, a w tym członków Unii Europejskiej. Opracowana diagnoza złożoności sytuacji i relacji między Polską Wschodnią a najważniejszymi krajami postra-dzieckimi stanowiła podstawę wyodrębnienia inhibitorów (zagrożeń) i stymulant (szans) rozwoju wymiany handlowej między Polską Wschodnią a głównymi krajami postradzieckimi. Analiza tych czynników pozwoliła w dalszej kolejności na wypracowanie scenariuszy rozwoju sytuacji relacji między Polską Wschodnią a analizowanymi krajami oraz wskazanie propozycji konkretnych działań ukierunkowanych na poprawę stanu i charakteru wymiany handlowej między województwami Polski Wschodniej a krajami byłego ZSRR.
Monografia składa się z trzech rozdziałów.
Pierwszy rozdział ma charakter analityczny. Dokonano w nim oceny kondycji obrotów handlowych między Polską a krajami byłego ZSRR. Zaprezentowano stan obrotów handlowych w przekroju wojewódzkim, a w przypadku Polski Wschodniej dodatkowo uwzględniono strukturę towarową. Analizy oparto na danych statystycznych z lat 2012-2013, pochodzących z trzech głównych źródeł: polskich, rosyjskich i międzynarodowych. Do podstawowych źródeł polskich należy zaliczyć dane z Ministerstwa Finansów (z Wydziału Centrum Analitycznego Administracji Celnej (CAAC) - Izba Celna w Warszawie), które jest dysponentem danych zbieranych przez służby celne. Dodatkowo były wykorzystywane dane komplementarne z Głównego Urzędu Statystycznego, Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych, Narodowego Banku Polskiego i Ministerstwa Gospodarki (głównie z Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji w badanych krajach) oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Źródło rosyjskie stanowiły bazy Międzypaństwowego Komitetu Statystycznego Wspólnoty Niepodległych Państw (CISSTAT). Natomiast międzynarodowe materiały źródłowe pochodziły z Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) oraz z Komisji Europejskiej (KE).
W rozdziale drugim monografii zaprezentowano diagnozę sytuacji będącej wynikiem polityki zagranicznej Prezydenta Federacji Rosyjskiej i jej konsekwencji dla wymiany handlowej z Polską, a w szczególności z Polską Wschodnią. W tym celu opracowano kalendarium wydarzeń od stycznia do końca sierpnia 2014 roku, które miały bezpośredni lub pośredni wpływ na te relacje. W czasie przygotowywania monografii bieg wydarzeń skokowo nabierał błyskawicznego tempa, a posunięcia polityczne i ich reperkusje gospodarcze następowały prawie z dnia na dzień ze swoim apogeum na przełomie lipca i sierpnia 2014 roku. Stąd analizy były dokonywane „na gorąco". Jednocześnie przekazywane informacje przez światowe publikatory (będące gwarantem wiarygodności informacyjnej) były sprzeczne, co powodowało konieczność wielokierunkowej weryfikacji doniesień. Często nawet oficjalne komunikaty państwowe nie były precyzyjne. Stąd większość informacji była dodatkowo weryfikowana poprzez analizę dokumentów źródłowych (unijnych, rosyjskich, ukraińskich, białoru-
ZPWiM
KAPITAŁ LUDZKI
WOJEWODA MAZOWIEC
11
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego