77 (131)

icl i rw««w.*i Ujęci. Zn.ml.nny „„„mim nnwy.h caurtw. Jakte różny od „zabawek wterazoptekteh' 1 ad piaów retorycznych dawnej szkoły.

W rcHfRarte podręczniki: do n*uki gramatyki i r#* toryki, pełnląr* w iatocte funkcją podręczników do j4Xyk« J literatury polski*}, stanąły na wysokości zs-danis, bo obok wMjy rzeczowej j dydaktyczno} podkreślały trsśd Ideowe, wyrastając# i włożeń Komisji Edukacyjnej, wsJezyly o nową ku i torf narodu, opartą o postulaty teorii kJaaycyatycznej, }ako szkoły dobrego myt tenis i mówtenla.

ttn rriOA rossscusiaow do ssrosrai i gramatyki W MłlOMl M SSW

Jak wyglądała Ich rwepcji w szkole i społeczeństwie? PodMyinik flromwlcu nie dotarł już właściwie do szkól. Natomiast Gramatyka Kopczyńskiego stała się przedmiotem krytyki i ataków z wielu stron. Pierwsza^-Jej część dostała się do szkół około 1780 r., w atmosferze niechętnej Komisji, kiedy prowadzono już szósty rok pracę według zreformowanego programu. Do tej pory korzystano już to z gramatyki łacińskiej Konarskiego, już po prostu z Ałwsra który jeszcze w okresie działalności ^Komisji Edukacyjnej miał około 20 wydań w Polsce.

Podręcznik Kopczyńskiego był jego antytezą: napi-•any był w języku polskim i dla nauki języka polskiego, a język łaciński stanowić miał głównie materiał porównawczy. Nic więc dziwnego, że wywołał niezadowolenie wśród nauczycieli i skargi wśród szlachty, która czego innego oczekiwała od nauki szkolnej dla swoich synów. Raporty wizytatorów przynoszą bogaty materiał wskazujący, że sabotowano zakup podręcznika Kopcayńsktego j«HtszeM w roku 1786. fcc wUlka Ilość •*kół tttywila nadal Alwara. ftpoatnetanla te doty* ayły przede wazyatklro wzkM zakonnych, jakkolwiek wizytator Franciszek Siluy Jezierski stwierdził w lwim sprawozdaniu powizytacyjnym w roku 1786, ta niedobrze przedstawia tlą nauka łaciny rtenkt w idio* !:>>ih akademickich: „Odzie są ck*jezuici profesorami gramatyki, nie mogą zapomnieć Ałwara Odzie aą akademicy, tam widać bardzo słabą ochotą pracowania około języka łacińskiego, co może stąd pochodzi, Ze profesorowie akademicy mało którzy skończyli zupełny bieg nauk, a zatem nie mieli sposobności oświecenia się z gramatyką i językiem łacińskim”.

'&■ Atakowano również gramatykę za brak dostatecznego materiału do uczenia języka łacińskiego i temu przypisywano niepowodzenia w tej dziedzinie. 1 tak np. Józef Bogucki, profesor Szkoły Głównej w Krakowie, człowiek postępowy, związany z Towarzystwem do Ksiąg Elementarnych, zarzucił Kopczyńskiemu dysproporcję w opracowaniu materiału gramatycznego na niekorzyść języka łacińskiego.

‘ Komisja po przeprowadzonej dyskusji w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych w marcu 1783 roku Stanowczo opowiedziała się po stronie Kopczyńskiego, ale pojawiły się głosy niepokoju o stan łaciny nawet wśród najbardziej radykalnych działaczy edukacyjnych, jak H. Kołłątaj. W wyniku podobnych obaw Szkoła Główna krakowska w projekcie instrukcji dla ^Wizytatorów z marca 1788 poleciła, aby klasy V i VI używały w konwersacji języka łacińskiego, a specjalne adnotacje przy świadectwie końcowym przyszłych kandydatów do stanu nauczycielskiego informowały o stopniu opanowania przez nich języka łacińskiego. Co więcej, na posiedzeniu powizytacyjnym w styczniu 1789 pojawił się pomysł, będący całkowitym powrotem do

159