77 (166)

V

I Pk/fdf. rlrmrin konstrukcji i funkcje podatku

Unii $4 obliczane według prawa celnego Unii i przekazywane na rzecz budżetu wspólnotowego.

Dochody majątkowe Skurbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wynikają z posiadanego przez te podmioty mienia: ziemi, budynków, akcji, udziałów, ruchomości. Dochodami tego rodzaju są czynsze, dywidendy, udziały w zyskach, opłaty za korzystanie z mienia, odsetki od lokat bankowych. Są to także darowizny i spadki przypadające Skarbowi Państwa lub samorządom. Dochodami o charakterze majątkowym są także wpływy ze sprzedaży mienia państwowego lub samorządowego oraz wpływy z prywatyzacji przedsiębiorstw publicznych. Wpływy z prywatyzacji są we współczesnych polskich przepisach finansowych nazywane przychodami (a nie dochodami) budżetowymi. Dochodami typu majątkowego są także odsetki od udzielonych przez Skarb Państwa lub samorząd pożyczek, odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnych.

Do grupy dochodów o ubocznym charakterze należą grzywny i kary pieniężne. Łączą się one z prawem karnym, prawem karnym skarbowym i innymi regulacjami wprowadzającymi różnego rodzaju kary pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawodawstwo dotyczące dochodów publicznych jest bardzo obszerne. Dotyka ono wprost praw i wolności w sferze stosunków majątkowych obywateli. Musi więc być wyjątkowo staranne od strony legislacyjnej. Na tle regulacji dotyczących dochodów wydawane są przez organy administracji finansowej decyzje w sprawach podatków, opłat, ceł, które następnie (po wykorzystaniu możliwości wynikających z postępowania odwoławczego) są przedmiotem skarg do sądu administracyjnego. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach podatków, opłat, ceł jest bardzo bogate¹.

2. Pojęcie, elementy konstrukcji i funkcje podatku

Podatek jest bardzo starą instytucją prawną. Jedne typy podatków zyskiwały na znaczeniu (np. podatki dochodowe), inne zanikały. Zmieniała się też myśl, teoria podatkowa. Pojęcia, elementy konstrukcji, różne rozwiązania podatkowe przeobrażały się w toku rozwoju historycznego. Współcześnie w Polsce ogólne przepisy podatkowe zawiera ustawa z 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

Podatkiem — według art. 6 Ordynacji — jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa,

1

Par. A. Gomulowicz, J. Małecki. Podatki i prawo podatkowe, Poznań 1998, s. IS i n. (zob. teł wydmie Warszawa 2004).