90

naksyjną) drgania wiązadeł głosowych wywołane są rytmicznymi impulsami, dochodzącymi do mięśni krtani z mózgu poprzez nerwy krtaniowe. Częstotliwość drgań zależna jest od częstotliwości bodźców nerwowych, docierających do krtani przez nerwy zwrotne z ośrodkowego systemu nerwowego. Do powstania dźwięku potrzebny jest, oczywiście, strumień powietrza¹.

Metody badania. Wiązadła głosowe można oglądać w lusterku laryngologicznym, natomiast ich drgania są tak szybkie, że nasze oko ich nie dostrzega. Oglądanie drgań wiązadeł głosowych w lusterku laryngologicznym umożliwia specjalny aparat, tzw. stroboskop. Wytwarzając światło przery wane (z częstotliwością, która może być dowolnie regulowana i dostosowana do częstotliwości wytwarzanego dźwięku), stroboskop uwidocznia tylko pewne fazy poszczególnych drgań, czyli pozornie zwolnione ruchy wiązadeł głosowych. Ruchy w iązadeł głosowych można filmować z szybkością 4000 obrazów na sekundę. Film taki, oglądany potem z szybkością 16 obrazów na sekundę, daje wyrazisty obraz drgań wiązadeł (Malmberg Les nouvelles tendances de la linguistiąue, 1966). Ruchy całej krtani w czasie mowy można obserwować na ekranie aparatu rentgenowskiego, bądź też utrwalać je na filmie radiologicznym.

ARTYKULACJA

Strumień wydychanego powietrza przechodzi z krtani do nasady, która składa się z jamy gardłowej, nosowej i ustnej. Nasada jest zespołem rezonatorów wzmacniającym dźwięki, ale także i generującym je. Jama gardłowa jest rezonatorem

Jam* nosowa

Ryc. 25. Narządy mowy. Jamy nasady (ustna, gardłowa i nosowa) w przekroju.

91

1

Podstawą tej teorii są badania nad chronaksją nerwów zwrotnych. Chronaksja jest to najkrótszy czas potrzebny do pobudzenia nerwu przez drażnienie go prądem elektry cznym o określonej sile. Znając chronaksję można obliczyć maksymalną liczbę przewodzonych bodźców; będzie ona stanowiła granicę wysokości tonu krtaniowego. Częstotliwości wysokie, przekraczające możliwości przewodzeń i owe nerwów, doprowadzane są wielofazowo.