94 (137)

Ol ł« U-łoiak i:rdX VJ Ss>łL»-Ski»exav troi ł, ,¹'oh^,,*ii    Wiowmi 2Cl)7

ISBN '*7H-tó-0l -15JIM-S w by MPWN JlD?

196 CZĘŚĆ 2 Wybrane problemy ipolrcznc i »po»oby ich rozwiązywania

międzynarodowych i regionalnych konferencjach tematycznych¹. W dokumentach tych zwracano uwagę na konieczność uznania głębokości i skali przemian wzorców życia rodzinnego oraz znaczenia indywidualizacji potrzeb członków rodziny, w tym szczególnie dzieci i kobiet, a także na konieczność położenia szczególnego akcentu na jakość życia rodziny i w tym kontekście na znaczenie instrumentów polityki rodzinnej wspierających ochronę zdrowia populacji i gwarancje warunków bytowych chroniących rodziny przed marginalizacją i wykluczeniem społecznym.

Rodzaj i charakter instrumentów polityki rodzinnej w Polsce odzwierciedla zmienność zasad i celów polityki państwa wobec rodziny. Instrumenty polityki rodzinnej mogą pełnić różne funkcje {np. dochodową, kompensacyjną, redystrybucyjną, stymulującą), mogą być adresowane do różnych kategorii rodzin (np. rodzina pełna z dziećmi, rodzina niepełna, rodzina z dzieckiem/osobą niepełnosprawną) czy też szczególnie wspierać realizację niektórych funkcji rodziny (np. funkcję prokreacyjną. wychowawczą czy opiekuńczą)². W latach 19S9-2006 w Polsce wielokrotnie zmieniały się priorytety polityki rodzinnej, czego wyrazem było nie tylko zróżnicowane podejście do tej problematyki w dyskursie politycznym, ale także liczne zmiany w rodzajach i zakresie świadczeń na rzecz rodziny.

Syntetyczna analiza instrumentów polityki rodzinnej w Polsce wskazuje na następujące formy działań na rzecz rodziny;

•    Pieniężne świadczenia społeczne; adresowane są do rodzin o niskich dochodach oraz rodzin, krórc doświadczają trudności w realizacji funkcji ekonomicznej, opiekuńczej, wychowawczej i edukacyjnej w takich sytuacjach, jak: niepełnosprawność dziecka, opieka nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. samotne wychowywanie dziecka, rozpoczęcie roku szkolnego, podjęcie nauki przez dziecko poza miejscem zamieszkania (zasiłki rodzinne oraz dodatki z tytułu wyżej wymienionych sytuacji).

•    Instrumenty umożliwiające godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych; są to świadczenia adresowane do matek i ojców pracujących zawodowo - w związku z urodzeniem dziecka i opieką nad małym lub nad chorym dzieckiem. Są to; urlop i zasiłek macierzyński, urlop i zasiłek wychowawczy, zasiłek opiekuńczy.

•    Ulgi podatkowe; podatek od dochodów osobistych osób fizycznych w Polsce nic uwzględnia sytuacji rodzinnej podatnika (liczby i wieku dzieci, osób niepełnosprawnych wymagających opieki), ale zawiera pewne elementy polityki rodzinnej, takie jak możliwość w spólnego opodatkowania małżonków oraz osób samotnic wychowujących dzieci, a także zwolnienia od podatku świadczeń rodzinnych.

1

Szczególnie istotne propozycje zmian zalecanych pod adresem regionalnych i krajowych polityk rodzinnych zawierały takie dokumenty, jak; Agenda 21 Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i rozwój” (1992), Deklaracja wiedeńska i Program Działania Światowej Konferencji Praw Człowieka (1991), Program Działania Międzynarodowej Konferencji dc. Ludności i Rozwoju (1994). Deklaracja kopenhaska i Program Działania Światowego Szczytu Rozwoju Społecznego (1995). Platforma Działania Światowej Konferencji Kobiet (199$), Raport Sekretarza Generalnego ONZ z obchodów międzynarodowego Roku Rodziny (1995).

2

' Bożena Balcer za k-Paradowska, Rodzina i polityka rodzinna na przełomie wieków, Warszawa 2004. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, s. 141-145.