75 (165)

Rozdział IV

RRAWO ROGATKOWE RAM ST W A

I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO -

ZAGADNIENIA OGÓLNE 1. Dochody publiczne

Podstawowymi formami dochodów budżetu państwa i budżetów samo-r/ądowy ch są podatki. Są to obowiązkowe płatności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz samorządu, będące wyrazem przymusowego przejmowania środków przez sektor publiczny na rzecz finansowania zadań publicznych, tj. w celu wytwarzania dóbr publicznych, zaspokajających potrzeby, których obywatel (mieszkaniec) nie jest w stanie sam zaspokoić (np. zadań w zakresie bezpieczeństwa obywateli, wymiaru sprawiedliwości, nauki, oświaty).

Obowiązki podatkowe i poszczególne elementy konstrukcji podatku (podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania, stawki, zwolnienia) określone są w ustawach podatkowych. W RP obowiązuje kilkanaście ustaw podatkowych. Wprowadzają one podatki dochodowe (od osób fizycznych i od osób prawnych), uproszczone podatki dochodowe (np. kartę podatkową), podatki konsumpcyjne (od towarów i usług, akcyzowy), podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od spadków i darowizn, od gier. od czynności cywilnoprawnych, opłatę targową i inne. W Polsce funkcjonuje około 20 podatków, z których jedne odgrywają podstawową rolę (podatki dochodowe, od towarów i usług, akcyzowe), a inne mają niewielkie znaczenie (np. podatek od posiadania psów). Poborem tych podatków zajmują się rządowe organy podatkowe (urzędy skarbowe, izby skarbowe. Minister Finansów) i organy samorządów terytorialnych (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast).

W zamian za świadczenie podatku podmiot, który go płaci, nie uzyskuje bezpośredniego świadczenia wzajemnego ze strony państwa lub samorządu. Z ogółu świadczeń podatkowych wpływających na rachunki budżetu państwa lub budżetu samorządu finansowany jest natomiast ogół zadań publicznych przewidzianych w ustawach, według hierarchii i kryteriów przyjętych w danym okresie i uznanych za uzasadnione przez organy mające kompetencje do stanowienia ustawy budżetowej lub uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego.