17523 Image 33

Rozdział VII

Źródła jako podstawa odtwarzania faktów historycznych

1. Zagadnienia ogólne

Historyk przeszłość i cały proces dziejów może odtworzyć i zrekonstruować tylko przy pomocy spuścizny, jaką pozostawiły po sobie pokolenia ludzkie. Tę spuściznę w postaci najróżniejszej wytworzoną niegdyś ręką i umysłem ludzi określamy nazwą źródeł historycznych. To właśnie ona, jako jedyna, pozostała łącznikiem między życiem i całą działalnością minionych pokoleń, a historykiem podejmującym trud odtworzenia czv zobrazowania o weno ż.vcia i działalności człowieka w mi-

*    w    •

nionych wiekach. Wiedza o tym jak niegdyś lwio i co przeminęło jest możliwa, ponieważ każdy czlpwiek, każde pokolenie pozostawiło po sobie wiele śladów, po swym życiu i działalności w minionych epokach, które tętniły życiem i odeszły w przeszłość wraz z latami i śmiercią ludzi niegdyś żyjących. Choć pozostałości minionego życia dziejowego są martwe w odniesieniu do dzisiejszej rzeczywistości, historyk musi umieć i umie rozpatrywać jc jako^feywe cząstki" minionej epoki. W przeciwnym przypadku nic był by w stanic odtworzyć minionej przeszłości. Dokonuje lego „ożywiania” martwych cząstek pozostawionych w różnych formach w toku procesu badawczego, włącza je ponownie do sieci związków zerwanych w wyniku przemijania ludzi i rzeczy. Żywe w cząstkach jest to, co spełniało w niej jakąś funkcję, służyło czemuś lub komuś. Ważne jest dla historyka ustalenie jaka w owym życiu przypadła tej cząstce funkcja i jakie związki łączyły ją z innymi cząstkami tej rzeczywistości. Czyli, jak słusznie podkreśla W. Moszezeńska* pozostałości trzeba rozpatrywać jako to, czym one były w swoim środowisku, jaką spełniały funkcję i jakimi związkami były niegdyś połączone z innymi cząstkami rzeczywistości.

lak więc nauka historyczna nadała pozostałościom minionych

#

pokoleń charakter źródła. Źródłem jest to wszystko, co zachowało się z czasów minionych, co może sIużyć badaniom hisionka, co od/.wicr-

•w    •

cicdla splot określonych stosunków, które niegdyś istniały w określonym miejscu, czasie i środowisku. Mamy tu na myśli głównie stosunek ludzi tło ludzi i stosunek ludzi do rzeczy. Mówiąc o pozostałościach mamy na myśli wszystkie pozostałości materialne i duchowe, do po/usialośei i>cli należy także pamięć ludzka, która zachowała wiele wied/\ o /\ciu lud/.-

91