9 (281)

SIECI STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH: STRUKTURA INTERAKCJI SPOŁECZNEJ

INTERAKCJA SPOŁECZNA JAKO STRUKTURA

Li:erakcja społeczna nie zachodzi zupełnie przypadkowo. Wymiana spo-;est w znacznej mierze konsekwencją pewnego istniejącego związku jednostkami. Związki te mogą być wbudowane w statusy ludzi i w od-e przez nich role (patrz rozdz. 4). Ma tutaj zastosowanie pojęcie ze-roli, ukute przez Mertona (1957:368-384). Jest to zbiór społecznych re-canej osoby. Relacje te są konsekwencją jej szczególnego statusu społecz-Na przykład: nauczyciel szkoły podstawowej jest automatycznie kojarzo-: zbiorem relacji z uczniami, rodzicami uczniów, innymi nauczycielami nstracją szkoły. Relacje te stanowią strukturę stosunków społecznych, :soba, stająca się nauczycielem, nawiązuje automatycznie. Charakter reiacji może być różny w zależności od nauczyciela, ale wszyscy nauczy-—uszą wchodzić w układ relacji ze względu na wykonywany przez siebie

.'ednostki mają wiele statusów (patrz rozdz. 4) i dlatego związane są •mtUma zestawami roli. Zestawy roli i zestawy statusu często determinują •fikcję społeczną. Jednostki najczęściej wchodzą w interakcje z krewnymi, ^•cjrpracownikami, kolegami ze szkoły i przyjaciółmi. Zdarza się, że niektóre •fikcje zachodzą przypadkowo (np., gdy zaczynamy rozmowy z osobą po-•■ii na wakacjach), większość jednak przebiega wedle wytyczonych struktu-mśm schematów.

SIECI STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH

Interakcja społeczna może powodować powstanie nowych związków spo-femych. Zbiór związków społecznych danej osoby nazwać można siecią jej •ksunków społecznych. Sieci te składają się ze związków o różnym stopniu ifcsk:ści i zażyłości. Niektóre relacje są stosunkowo bliskie i ważne (np. z przy-jDićni) i są związkami podstawowymi. Inne mogą być mniej ważne (np. ze ■Lrzmymi), opierając się na więzach powierzchownych czy przypadkowych.

Sieć relacji społecznych. Analiza sieci jest typowo socjologicznym spo-■bem badania relacji między ludźmi. Oparta jest na przekonaniu, że struktu-— — - wzory relacji są znacznie ważniejsze niż cechy jednostkowe badanych ■cć Badacze zajmujący się analizą sieci twierdzą, że potrafią przedstawić •^7 lśnienia zjawisk, które inaczej trudno byłoby zrozumieć. Na przykład: Gra-Tc^rrter (1973) wykazał, że niepowodzenie pewnej społeczności w zorganizowaniu się i obronie przed nie chcianym programem rozwoju urbanizacyjnego sk Ts-ynikało z tego, że członkowie owej wspólnoty nie interesowali się progra-c;~. byli apatyczni czy niekompetentni. Ich nieumiejętność sprzeciwienia się zr: rramowi - twierdzi Granovetter - wypływała ze szczególnego rodzaju sieci ł: sunków istniejących w tej społeczności. Badana przez niego społeczność two-rryia wiele małych, zamkniętych w sobie układów, między którymi nie istnia-c prawie żadne porozumienie. Dlatego nie potrafiła się zorganizować i nie r^kała korzyści, jakie mógłby przynieść wspólny wysiłek. Analiza sieci sto-

105