79 (10)

skończonym przeładunku. Pokrywy mogą być obsługiwane elektrycznymi lub hydraulicznymi urządzeniami służącymi wyłącznie do tego celu bądź też do manewrowania używa się wciągarek pokładowych urządzeń przeładunkowych. Na statkach stosowanych jest wiele systemów zamknięć mechanicznych luków. Zmechanizowane pokrywy określa się potocznie mianem „mac gregory” niezależnie od tego, czy są to urządzenia wykonane przez głównego ich producenta - firmę „Mac Gregor”, czy innego wytwórcę.

Podziału opisywanych pokryw na typy można dokonać według różnych kryteriów. W literaturze najczęściej przytaczana jest klasyfikacja firmy „Mac Gregor” [28, 29). Na potrzeby tego skryptu zmechanizowane pokrywy lukowe podzielono, pod względem kinematyki ich działania, na:

•    dwuczęściowe, odsuwane wzdłuż lub w poprzek statku,

•    dwuczęściowe, odchylane,

•    odtaczanc zawiasowe, dwuclcmcntowc,

•    odtaczanc zawiasowe, wieloelementowe.

•    odtaczanc i odchylane do pionu,

•    podnoszone i odtaczanc.

Widok perspektywiczny pokryw lukowych odsuwanych na boki, w stronę burt statku przedstawiony jest na rysunku 110. Podstawową wadą takiego rozwiązania jest konieczność instalowania szyn jezdnych wychodzących poza gabaryty otworu lukowego w stronę burt. Na statkach o szerokich otworach lukowych takie szyny sięgają do burt, utrudniając poruszanie się po pokładzie jednostki. Stąd ograniczone zastosowanie tego typu pokryw' - nadają się wyłącznie do zakrywania bardzo wąskich luków. Ten sam problem występuje, gdy pokrywy odsuwane są wzdłuż statku - duże, blisko siebie leżące otwory lukowa lub urządzenia przeładunkowe na pokładzie wykluczają w zasadzie możliwość takiego montażu odsuwanych pokryw. Nie mają one własnego napędu, a do ich przesuwania używa się lin nawijanych na wciągarki urządzeń przeładunkowych lub obsługiwanych głow icami cumowniczymi.

Istotnym problemem przy konstruowaniu mechanizmów obsługi odsuwanych pokryw jest konieczność ich unoszenia w górę przed odsunięciem, by krawędzie listew uszczelniających nie naciskały na uszczelki. Spośród wielu rozwiązań technicznych najczęściej stosuje się umieszczenie kół jezdnych pokryw na mimośrodowych osiach. Przy osiach obróconych mimośrodem w górę koła zostają uniesione i pokrywa całym swoim ciężarem spoczywa na zrębnicy, jej listwy uszczelniające dociśnięte są do uszczelek. Podczas obracania mimośrodów osi w dół, koła jezdne są opuszczane na szyny i podnoszą pokrywę w górę cały ciężar pokrywy poprzez koła przenoszony jest na szyny, a listwy uszczelniające pokryw nie stykają się z uszczelkami.

a'

Rys. 110. Pokrywy lukowe odsuwane na boki: a) widok perspektywiczny /7/; b) schemat działania

b)

Niedogodności w obsłudze pokryw odsuwanych pozbawione są pokrywy odchylane, pokazane na rysunku 111. Listwy uszczelniające tych pokryw' nic są przesuwane względem uszczelek, a wymaganą szczelność styku pokryw ze zrębnicami zapewnia docisk tych listew do uszczelek, występujący po opuszczeniu pokryw. Osie obrotu opisywanych pokryw są skierowane poprzecznie (prostopadle do płaszczyzny symetrii statku). Po postawieniu pokryw' w położeniu pionowym nic przeszkadzają one w przeładunkach w kierunku ładownia - nabrzeże. Na współczesnych statkach z długimi otworami

155