amat urz kr059

częściej poprzez transformator modulacyjny od wzmacniacza modulacyjnego m.cz., zwanego modulatorem.

Napięcie anodowe zmienia się w rytmie zmian napięcia m.cz. pochodzącego od mikrofonu na wejściu zwykle wielostopniowego wzmacniacza

Cd

Rys. 5-6. Układ klasyczny modulacji anodowej z wykorzystaniem transformatora modulacyjnego

modulacyjnego. W układzie z transformatorem można wykorzystać dowolny rodzaj wzmacniacza mocy m.cz., dlatego system ten zyskał największe rozpowszechnienie. Na ogół moc modulatora anodowego jest dość duża, wynosi bowiem przeciętnie połowę mocy doprowadzanej do PA, i dlatego w przypadku większych nadajników konieczne jest stosowanie we wzmacniaczach modulacyjnych układów przeciwsobnych, pracujących w głębokiej klasie AB lub B. Tylko wtedy sprawność urządzenia modulacyjnego utrzymuje się na wymaganym poziomie, a lampy wykorzystane są ekonomicznie.

Możliwa jest także rzadziej jednak stosowana i tylko w przypadku urządzeń małej mocy modulacja z wykorzystaniem dławika modulacyjnego (modulacja Heissinga) — rys. 5-7. W układzie tym zarówno lampa

Rys. 5-7. Układ modulacji anodowej z wykorzystaniem dławika

modulacyjnego    /

modulowana jak i modulująca zasilane są poprzez wspólny dławik. In-dukcyjność dławika dobiera się dostatecznie dużą, aby dla /_rf pasma przekazywanych częstotliwości akustycznych oporność pozorna była większa od oporności wewnętrznej lampy modulatora. Wadą tego układu jest konieczność stosowania modulatora w układzie niesymetrycznym i pracujących w małosprawnej klasie A.

Warunkiem poprawnej pracy układu jest dobranie wewnętrznej oporności anodowej lampy wzmacniacza w.cz. do wartości równej optymalnej oporności anodowej lampy modulatora. Trzeba więc tu odpowiednio dobrać wartość prądu anodowego lampy wzmacniacza mocy w.cz. przez regulację napięcia siatki sterującej.

Do obwodu anodowego wprowadza się zwykle dodatkowy opornik szeregowy R_d zabocznikowany kondensatorem Cj o nieznacznej oporności pozornej dla częstotliwości akustycznych. Stosowanie tego opornika wynika z konieczności obniżenia napięcia anodowego wzmacniacza w.cz., ponieważ tylko wtedy amplituda napięcia zmiennego m.cz. może osiągnąć wartość równą wartości napięcia zasilającego anodę wzmacniacza w.cz.. a to przecież stanowi warunek uzyskania pełnej głębokości modulacji (m = 1). Moc admisyjna lampy modulacyjncj (triody) w tym układzie powinna dwukrotnie przewyższać moc doprowadzoną do PA. Dodatkowa strata mocy w oporniku R_d to jeszcze jedna z ujemnych cech modulacji z wykorzystaniem dławika.

Przebieg modulacji określa się z tzw. charakterystyki modulacji, czyli zależności między zmiennym napięciem anodowym w.cz., lub prądem wzmacniacza mocy nadajnika, a stałym napięciem zasilającym obwód anodowy (rys. 5-5a). Jest to tzw. charakterystyka statyczna modulacji. Natomiast charakterystykę tzw. dynamiczną modulacji przedstawia rys. 5-5b. Obie charakterystyki powinny w przeważającej swej części przedstawiać nachyloną linię prostą, ewentualnie o niewielkim zakrzywieniu górnym.

Warunkiem dużej liniowości charakterystyki modulacji jest praca lampy wzmacniacza mocy w.cz. w stanie przewzbudzonym dla triod, a w stanie krytycznym dla tetrod i pentod. Modulowany w anodzie wzmacniacz mocy w.cz. wymaga dostarczenia również większej mocy wzbudzenia niż dla wzmacniacza sterującego. Dobra liniowość charakterystyki dynamicznej wymaga poza tym źródła wzbudzenia o dużej oporności wewnętrznej.

Transformator modulacyjny powinien zapewniać na wyjściu uzwojenia wtórnego amplitudę napięcia m.cz. równą stałemu napięcu anodowemu lampy wzmacniacza mocy w.cz. Jest to warunkiem do uzyskania głębokości modulacji równej 100%. Jednocześnie przekładnia transformatora powinna zmieniać oporność, jaką przedstawia obwód anodowy lampy wzmacniacza mocy w.cz. dla prądu stałego, do wartości równej optymalnej oporności obciążenia wzmacniacza-modulatora.

Przy 100% głębokości modulacji zasilające napięcie anodowe lampy modulowanej osiąga wartość chwilową równą 2 U_fio- Jednocześnie wzrasta i napięcie na obwodzie rezonansowym prawie do podwójnej wartości napięcia zasilającego. W wyniku chwilowe napięcie na anodzie lampy dochodzi do 4 U₀o. Tak wysokie napięcie należy uwzględnić przy doborze lampy modulowanej wzmacniacza mocy w. cz., jak i przy projektowaniu elementów anodowego obwodu rezonansowego (a więc izolacji kondensatorów strojeniowych, cewek, doprowadzeń itp.). Przy modulacji anodowej zaleca się zwykle pracę lampy na odpowiednio obniżonej (do 0,6 -r--i- 0,8 U,o w stosunku do pracy telegraficznej) wartości napięcia anodowego.

117