anrto1

Tematyka egzaminu z antropologii,

II rok, wychowanie fizyczne    . —

rok akad. 2009/2010, AWF w Krakowie

I.    Antropologia jako nauka, definicje antropologii

2., Główne działy (obszary zainteresowań) antropologii    ;

3.    Antropologia sportowa, główne zagadnienia i tematyka badań

4.    Rozwój biologiczny człowieka a auksologia

5.    Definicje rozwoju, pojęcie ontogenezy

6.    Podstawowe metody stosowane w badaniach rozwoju biologicznego człowieka (antropometria)

7.    Składowe procesu rozwojowego (wzrastanie /rozrost/, różnicowanie, dojrzewanie

8.    Poziom, tempo, rytm (rytmiczność) rozwoju, kinetyka i dynamika rozwoju

9.    Ocena wzrastania i rozwoju morfologicznego dzieci i młodzieży    ^

10.    Rozwój jako funkcja czynników genetycznych, środowiskowych i czasu

II.    Teoria limitowanego ukierunkowania rozwoju - teoretyczne wzorce rozwoju biologicznego człowieka

12.    Wielopoziomowy rozwój fenotypowy osobnika w ontogenezie (model rozwoju stabilnego, progresywnego, regresywnego i wielopoziomowego)

13.    Zmienność międzyosobnicza, norma reakcji, norma adaptacyjna

14.    Czynniki rozwoju biologiczne człowieka, ich klasyfikacja

15.    Czynniki endogenne genetyczne. Genotyp a fenotyp. Dymorfizm płciowy.

16.    Oddziaływanie czynników społeczno-ekonomicznych na wielkość ciała i tempo dojrzewania (środowisko zamieszkan poziom wykształcenia i zawód rodziców, dzietność rodziny)

17.    Trendy sekulame /tendencja przemian/ i akceleracja rozwoju, przykłady cech, przyczyny zmian.

18.    Etapy (okresy) rozwoju osobniczego człowieka - kryteria podziału

19.    Charakterystyka morfologiczna i motoryczna okresów rozwoju osobniczego człowieka:

•    okres noworodka

•    okres niemowlęcia

•    okres wczesnego dzieciństwa („niezróżnicowanego płciowo”)

•    okres starszego dzieciństwa („zróżnicowanego płciowo”) -    faza prepubertalna, pubertalna

•    okres młodzieńczy

20.    Podstawowe reguły rozwoju motorycznego

21.    Skala V. Apgar

22.    Odruchy bezwarunkowe noworodka

23.    Wiek płodowy, urodzeniowa długość i masa ciała, zakresy zmienności

24.    Przeciętne dalsze trwanie życia w wieku 0 w Polsce w ostatnich latach

25.    Kształtowanie się wysokości i masy ciała u chłopców i dziewcząt od urodzenia do zakończenia procesu wzrastania na podstawie średnich arytmetycznych i wielkości przyrostów rocznych. Ilustracje graficzne. Ocena kinetyki i dynamiki zmian, dymorfizm płciowy

26.    Rozwój funkcji układu kostno-stawowego i mięśniowo-nerwowego w okresie niemowlęcym

27.    Początki kształtowania się fizjologicznych krzywizn kręgosłupa

28.    Czas i kolejność wyrzynania się zębów mlecznych, wyrzynanie się zębów stałych

29.    Dojrzewanie płciowe dziewcząt i chłopców. Typowa kolejność (sekwencja zmian) objawów dojrzewania oraz przeciętny wiek ich występowania

30.    Skok pokwitaniowy cech morfologicznych    V

31.    Wiek oraz wielkość skoku pokwitaniowego a tempo rozwoju    V

32.    Regulacja hormonalna okresu pokwitania

33.    Przebieg i mechanizmy regulacyjne cyklu płciowego kobiety

34.    Wiek występowania menarche w Polsce

35.    Wskaźniki ilorazowe (antropologiczne), przykłady wskaźników długościowych, szerokościowych i ogólnej budowy ciała (wagowo-wzrostowych). Powierzchnia ciała

36.    Kierunek i tempo zmian wybranych proporcji ciała u chłopców i dziewcząt

37.    Przeciętne wartości niektórych wskaźników antropologicznych w okresie młodzieńczym

38.    Pojecie wieku rozwojowego (biologicznego)

39.    Kryteria (metody) oceny wieku rozwojowego

•    Wiek szkieletowy (kostny), główne etapy kostnienia kości długich

•    Wiek zębowy

•    Wiek dojrzałości płciowej, skala Tannera

•    Wiek morfologiczny

40.    Czas stosowania poszczególnych metod oceny wieku rozwojowego

41.    Pojecie norm rozwojowych. Norma jako biologiczny układ odniesienia

42.    Statystyczne zakresy norm. Średnia arytmetyczna (x) i odchylenie standardowe (s)

43.    Siatki centylowe, pozycje centyiowe, zakres normy pomiędzy 25 a 75 centylem, 10 a 90 oraz 3 a 97 centylem

44.    Rodzaje norm rozwojowych. Aktualność norm

Literatura podstawowa

1.    Antropologia. Pod red. A. Malinowskiego i J. Strzałko. PWN Warszawa-Poznań 1989

2.    Charzewski J. i in. Antropologia. Warszawa 1999

3.    Charzewski J. i in. Zarys antropologii dla studiujących wychowanie fizyczne. Wyd. AWF Warszawa 1993

4.    Laska - Mierzejewska T. Antropologia w wychowaniu fizycznym i sporcie. Warszawa 1999

5.    Przewodnik do ćwiczeń z antropologii. Podręczniki i skrypty nr 2. Pod red. S. Gołąba i M. Chrzanowskiej. AWF

Kraków 2007

Ryszard Żarów

Kraków, październik 2009 r.