Niekiedy luk nie można już uzupełnić i wtedy zmniejsza się wydajność z hektara.
Szkody wyrządzane przez choroby i szkodniki obniżają nie tylko dochód rolnika i rentowność uprawy tytoniu, lecz również mają znaczenie ogólnogospodarcze, gdyż utrudniają planowanie produkcji masy towarowej, a. niedobór surowca i zła jego jakość ograniczają możliwość eksportu i stwarzają konieczność dodatkowego importu tytoniu dla potrzeb przemysłu tytoniowego.
Ze względu na przyczynę objawów chorobowych lub uszkodzeń wyróżniamy:
1. Choroby i uszkodzenia wywołane przez czynniki niepasożyt-nicze:
a) choroby fizjologiczne wywołane przez brak składników pokarmowych;
b) zmiany morfologiczne i schorzenia dziedziczne;
e) uszkodzenia przez czynniki atmosferyczne (wiatr, deszcz, grad i ozon atmosferyczny);
d) uszkodzenia przez środki chemiczne (pestycydy) i gazy przemysłowe.
2. Choroby wywoływane przez czynniki pasożytnicze:
a) choroby powodowane przez grzyby;
b) choroby powodowane przez bakterie, czyli bakteriozy;
c) choroby powodowane przez wirusy, czyli wirozy;
d) choroby powodowane przez pasożytnicze rośliny kwiatowe.
3. Uszkodzenia roślin przez szkodniki.
Niektóre choroby są typowe dla młodych roślin w inspekcie, jak np. zgorzel siewek, czyli czarna nóżka, inne — dla roślin rosnących w polu, np. większość chorób wirusowych. Niektóre choroby występują zarówno w inspektach, jak i na plantacji, np. czarna zgnilizna korzeni i mączniak rzekomy tytoniu. Podany poniżej klucz do określania chorób i szkodników ułatwi czytelnikowi rozpoznanie choroby lub szkodnika, a tablica barwna i załączony do niej opis dadzą bliższe informacje dotyczące choroby (szkodnika) i sposobów zwalczania. Posługiwanie się kluczem jest bardzo proste i nie wymaga specjalnych wyjaśnień (cyfry z prawej strony oznaczają numery barwnych tablic).
9