BadaniaMarketKaczmarczyk!4

Test obrazkowy²³ składa się z jednego lub więcej rysunków lub fotografii przedstawiających określoną sytuację schematycznie i niezbyt wyraźnie. Respondent ma ją opisać, podając przyczyny i wyniki przedstawionej sytuacji, osobowości lub postępowania osób pokazanych na obrazkach. W badaniach marketingowych jako bodźce stosuje się często obrazki przedstawiające sytuację w sklepie lub sytuacje związane z oddziaływaniem środków reklamy. W wywiadach grupowych obrazki są często wyświetlane na ekranie, a respondenci na ich podstawie konstruują krótkie pisemne opowiadania. W wyniku analizy opowiadań badacz może ustalić postawy nabywców względem produktów, znaków firmowych, kampanii reklamowych i środków reklamy w nich zastosowanych, opakowań i innych środków marketingowych.

Test Rorschacha, zwany też testem plam atramentowych składa się z wielu plam atramentowych (kleksów) o przypadkowych kształtach. Opracowany przez H. Rorschacha oryginalny test składa się z 10 tablic zawierających kolorowe, duże kleksy atramentowe. Kleksy zostały zrobione na kartce papieru, a następnie kartkę złożono wpół i zrobiono kleksy na obu połówkach. W rezultacie powstały obrazy symetryczne i dość zróżnicowane. Wybrane przez H. Rorschacha tablice nie są jedynymi tablicami — możliwe jest opracowanie innych tego typu tablic. Sam pomiar polega na tym, że respondent — siedząc przy stole obok badacza — otrzymuje pierwszą tablicę w celu jej obejrzenia i jest mu zadawane pytanie. Respondent może dowolnie obracać tablicą, ale nie może jej odsuwać dalej niż na odległość wyciągniętej ręki. Z większej bowiem odległości plamy wyglądają inaczej i respondent mógłby podawać inne odpowiedzi kojarzące się z plamami. Następnie respondent otrzymuje drugą tablicę z tym samym pytaniem i postępuje tak samo aż do tablicy dziesiątej. Badacz dokładnie zapisuje wypowiedzi respondentów, nie stosując ze swojej strony żadnego nacisku ani nie czyniąc żadnych sugestii. Pomiar trwa od 20 do 30 minut. Niektórzy badacze prowadzą pomiary z grapą osób, wyświetlając plamy na ekranie. Test H. Rorschacha jest przydatny m.in. do badania osobowości i innych cech psychicznych, a także w poradnictwie zawodowym²⁶.

METODY wyobrażeń. Pomiar za pomocą testów wyobrażeń (visualization test lub guess and imagine test) polega na zaprezentowaniu respondentom określonego opisu charakteryzującego osoby, rzeczy lub zwierzęta. W testach tych prosi się respondentów, aby się wypowiedzieli na temat tych osób, wyobrazili sobie i odgadli ich postępowanie oraz postawy w określonych sytuacjach. Wyróżnia się trzy

²⁵    W psychologii klinicznej jest nazywany testem apercepcji tematycznej — thematic apperception test (TAT).

²⁶    Szerzej na ten temat piszą W. Późniak, H. Sęk, Test plam atramentowych H. Rorschacha w ujęciu oryginalnym i w interpretacji B. Klopfera, w: Metody projekcyjne. Tradycja i współczesność, praca zbiorowa pod red. H. Sęk, WN UAM, Poznań 1984, s. 36-49 oraz M. Kreutz, Metody współczesnej psychologii, PZWS, Warszawa 1962, s. 178-219.

214