Botanika
0

pr

i

■

m:

f. ..iiiK 1 koaatjreh. Wyjątkowo u roślin t rodziny atorcaykowatych rozwój i.lalnui » iiAtloMoh Joat wcsaśnlo Kahaaoaony, ekutkiam ccogo turodak po-r-bnw | on/ Joat tkacki odlywczaj .

j i o • nanienna /taata/ Jeot twardą lub akórzaotą, rzinl e l • J ci «*nk>u Jfcłonioatą okrywą, która zabozplecza nualona przad uasko-daaoiac.1, a nlaraz przyczynia aif do ich rozolowanla. Łupina wykształca ni* * oałunak znląZko /lnteguoentć*/, a nleki^W równlaż s ośrodka. W łufinia aota byó widoczna oklonko /nicropyla/ Jako niawialkia zagłębienia, laoz zwykle wyrainiajasy Jest znaczek /bllue/t inaczej zabarwiony idi pozostała część łupiny. Jeat to blizna powstała przez oderwanie aię nasienia od nznureozka /funiculua/. Łupina nasienna Jeat zbudowana z kilku warstw komórek, których liczba 1 właściwości eą cachą gatunkową. Zowzujrtrzną warstwą łupiny Jeat okórka, zwykła pokryta ku tyku 1 ą. PowiwrtcJanlB jaj ocla być gładka lub brodawkowana ozy elataczko-w_Ata. Skórka naaion niektórych roślin wytwarza włoski /np. bawełna, wl araba/ lub skrzydełka /np. sosna, sporak/. Twory ta zwiększają powierzchnię nasion 1 ułatwiają ich rozsiewania przez wiatr.Niekiedy ściany skórki zawierają śluz, węglowodanową substancję o dużej higroskopij-ności, która w kontakcie z wodą silnie pęcznieje, otacz&Jąo nasiona ochronną powłoką, zabezpieczającą Je przed wyschnięciem /np. len siewny, ntr.BI/. fiównocześnie lepki śluz przyczynia się do rozsiewania nasion przez zwierzęta i przedmioty, do których powierzchni się przyczepiają# W rząd ki oh wypadkach zewnętrzna warstwa łupiny nasiennej jest soczysta, Jak u granatu i porzeczki*

Tod skórką w łcędnle nasiennej występują różnie rozmieszczone warstwy komórek ci enkościsonych i grub ościenny oh /o ścianaoh zdrewniałych lub skorkowaolałyoh/ oraz wiązki praewodząoe. f komórkach powierzchniowych warstw mogą się gromadzió garbniki, olejki stsryczns, alkaloidy lub też barwniki nadające łupinie charakterystyczną barwę. Wewnętrzna część łu-• lny od strony zarodka i bielma okryta Jeat ku ty kulą.

Jfaslona niektórych roślin wytwarzają mięsiste twory otaczające Je całkowicie lub częściowo, zwons o • n ó w k ą /arillus/. Powstają ne przez bujanie tkanki sznureczka lub brzeżnej częśol okienka.Oanówkl są zwykle zabarwione 1 zawierają w komórkach cukry, dzięki czemu są

7ł*>

z-Jodane przez ptnkl rur.^u z riaoionnnl, wydalonymi nustępr-.;* ■ ><ir> •* •

/np. trzmlellna, cis/. riaoLona grzybieni* otoczona są o*r.'«'_fi\    t>.-.•

*«ani\ z mlęlclasu powietrznego, umożliwiającego utrzymywanie »!• i h , powierzchni wody. 1 nasionach wielu roAlin rozrasta etę tkanka r.« je-dnya biegunie, np. na brzegu okienka, formując poduezeczkowaty, białawy wyrostek, zwany grzebyczkiem /caruncula/. Występuje on op. m nasionach rocznika. Ró"nieŁ eznureczek notę się rozrastad, przyjeui-.-pootoć różnokszt* ttnych wyrostków, bogatych w tłuszcze 1 białko. Są r.o tzw. clalki mrówcze /elajosomy/, poszukiwane V zjadane przez mrówki, które przy okazji roznoszą nasiona /np. fiołek, wilczomlecz, glistnik/.

Ćwiczenia 80. Budowa nasienia fasoli /Phaseolua/

Hasioaa fasoli, podobnie Jak innych roślin motylkowatych, e% b*i-blelmowe. Kształt ich Je'st nerkowaty. Od zewnątrz okryte eą łupiną nasienną białą lub różnie zabarwioną /barwa łupiny Jest charakterystyczna dla poszczególnych odmian/. Makroskopowo w łupinie doetrzegalne aą od strony wklęsłej znaessk i obok niogo okienko. Dojrzałe,wyschnięte nasiona są'twarde. Po kilkugodzinnym namoczeniu w wodzie Aaiągnąć^s nich łupinę. Odsłaniają się wówozes dwa duże,białawe llóclsnla, przylegające do siebie brzegami, nadające kształt nasieniu /ryc.^65/. Każdy t liicleni od zewnętrznej strony Jest wypukły i tą powierzchnią styka się z łupiną, a od wewnątrz płaski lub lekko wklęsły.Po rozdzieleniu liócls-ni ułożyć Je wewnętrzny, płaską powierzchnią do góry .Ha biegunie Jednego z lidcieai zaobserwować miniaturową, bezbaiwną rod linkę /kiełek/, w której przy użyciu lupy nożna wyróżnić korzonek, krótką łodyikę 1 dwa liście zarodkowe /ryc.158/. Wierzchołek korzenia zarodkonego skier-won’ Jest w stronę okienka, a listki i znajdujący się pomiędzy nimi stołek wzrostu pędu 8ą najdalej odsunięte od micropyle.