CCF20081016063

zań, a w końcu podać wnioski praktyczne i wskazania do działań korygu jących bądź przekształcających określony obiekt, rzeczywistość czy sio sunki.

Tymi właśnie założeniami kierować się należy przystępując do ujęciu całego procesu badawczego w jedną całość. Jeśli wszystkie poprzednie działania były poprawne z punktu widzenia wymogów metodologii, lo w końcowym etapie pracy pozostaje nam tylko przedstawić szczegółowy opis zamierzeń, badań i wyników, aby uzyskać spójną całość. W poprze dnich etapach dokonaliśmy koniecznych zabiegów statystycznych i wei balnych, aby końcowy efekt naszych badań posiadał charakter teorii naukowej określonej skali.

Opracowanie końcowe składa się z pewnej ilości części formalnych i części merytorycznych. Części formalne uzyskujemy przez podzielenie całości pracy na rozdziały lub inne części wedle zasady określonych odrębności przedmiotowych. Części merytoryczne natomiast to zadaniu, cel i hipotezy, następnie tok badań i ich opracowanie i wreszcie uogólnić nia i wnioski.

Zilustrujmy zasadę opracowania końcowego planem pracy, które| przykład towarzyszył nam przez cały rozdział:

Temat:    Postawy i opinie młodzieży wobec społeczeństwa i prze

mian społecznych w latach 1989-1990.

Wstęp

Rozdział 1. Istota konfliktu społecznego i jego wpływ na postawy jednostek.

Rozdział 2. Oblicze młodzieży w świetle badań naukowych i publicy styki.

Rozdział 3. Założenia metodologiczne i organizacyjne badań.

Rozdział 4. Obraz społeczeństwa w oczach młodzieży.

Rozdział 5. Postawy młodzieży wobec instytucjonalnych form życiu społecznego.

Rozdział 6. Aktywność społeczna na tle innych wartości w poglądach młodzieży.

Rozdział 7. Uczestnictwo i ocena przemian w latach 1980-1981. Uwagi końcowe Bibliografia Aneksy

Tak przedstawia się schemat organizacji badań środowiskowych, możliwy do zastosowania w badaniach pedagogicznych. Pragnę położyć nacisk na schematyczny i ogólny charakter przedstawionego toku. Nie dałem bowiem tutaj szeregu wyjaśnień bardzo istotnych dla większości procedur badawczych. Zainteresowani muszą sięgać do literatury specjalistycznej, która obszernie wyjaśnia szczegółowe postępowanie w konkretnych przypadkach. Mnie chodziło bardziej o przedstawienie zarysu prawidłowości obowiązującej w badaniach środowiskowych. Kierowałem się intencją zgromadzenia pewnej sumy wiedzy na użytek badań pedagogicznych.

Literatura zalecana:

Ogólne charakterystyki organizacji procesu badawczego znajdzie czytelnik w większości dostępnych podręczników metodyki badań: W. Zaczyński - Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1968, r. II, M. Łobocki - Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1978, r. IV, H. Muszyński - Wstęp do metodologii pedagogiki, Warszawa 1971, r. 5.

Opis i charakterystykę problemów badawczych i hipotez oraz zmiennych i wskaźników znajdzie czytelnik w cytowanej pracy Muszyńskiego, także w bardzo atrakcyjny sposób przedstawione u S. Nowaka - Metodologia badań socjologicznych, Warszawa 1970. Na uwagę w tym punkcie zasługuje praca J. Sucha - Problemy weryfikacji wiedzy, Warszawa 1975. Z. Zaborowski - Wstęp do metodologii badań pedagogicznych, Wrocław 1973, oraz T. Pawłowskiego - Metodologiczne zagadnienia humanistyki, Warszawa 1969.

Informacje dotyczące opracowania materiałów badawczych i zasad kodyfikacji zawieli! praca zbiorowa: Metody badań socjologicznych, red. S. Nowak, Warszawa 1965. Omówienie weryfikacji hipotez oraz budowania teorii w oparciu o badanie spotka się czytelnik w cytowanej pracy S. Nowaka - Warszawa 1970 oraz w pracy P. Sztompka -Teoria i wyjaśnienie. Z metodologicznych problemów socjologii, Warszawa 1973.

Rozwinięcie problemów badań całościowych i badań reprezentacyjnych znajdzie czytelnik w pracy J. Sztumskiego - Wstęp do metod badań i technik badać społecznych, Katowice 1976.

Wiele cennych informacji o badaniach pilotażowych i doskonaleniu warsztatu znajdzie się w T. V. Analiz i prób technik badawczych w socjologii red. Z. Gostkowski, J. Lutyński, Wrocław 1975.

Janusz Gnitecki - Zarys metodologii badań w pedagogice empirycznej, Zielona Góra 1993.

201