CCF20081206086

k)    zawsze duje ściągnąć lekcje;

l)    nic ma tajemnic przed przyjacielem;

m)    nic skarży;

n)    zachowuje się zgodnie z wymaganiami regulaminu szkolnego;

o)    nie ściąga;

p)    nie bije słabszych:

q)    nie bije się z nikim;

r)    nie jest mściwy, zazdrosny, nie obraża się o byle co;

s)    nie kłamie, jest szczery, można na niego liczyć;

t)    nie plotkuje, nie obmawia innych;

u)    jest sprawiedliwy;

v)    nie daje ściągać;

w)    nie pije alkoholu, nie pali, nie sięga po narkotyki;

x)    ma swoje zdanie i wypowiada je otwarcie, bez obawy.

Uwaga: zestaw został niegdyś sporządzony na podstawie autentycznych wypowiedzi uczennic i uczniów wymieniających różne rodzaje postępowania - oceniane pozytywnie lub negatywnie. Może być modyfikowany jeśli, Twoim zdaniem, jeszcze inne czynniki powinny być wprowadzone, a pewne usunięte. O normach panujących w całej klasie dowiemy się najwięcej, gdy ankieta będzie wypełniona anonimowo. Nie trzeba stosować skomplikowanych zabiegów statystycznych. Wystarczy, gdy będziemy wiedzieli, jaki procent uczniów akceptuje poszczególne określenia. Interpretacje i ocena należy do Ciebie - zwróć uwagę, że w niektórych określeniach podkreśla się ogólnie uznawane normy „ogólnoludzkie", np. „jest sprawiedliwy", w innych normy istotne dla pracy szkoły, np. „nie ściąga", a w jeszcze innych normy istotne dla poczucia wspólnoty zespołowej, ale nic zawsze wygodne dla nauczycieli, np. „nie skarży".

Jeśli chodzi o badania ankietowe polegające na zastosowaniu pytania z elementami porównań, to przykładem może być fragment poniższej ankiety. Warto ją rozszerzyć do 10-20 zdań.

Niżej znajduje się szereg twierdzeń dotyczących postępowania Twojego czy Twoich kolegów. Zaznacz w pierwszej rubryce (+), gdy zgadzasz się z podanym twierdzeniem; (-), gdy się nie zgadzasz, a (0), gdy nie masz na ten temat wyrobionego zdania. W rubryce drugiej wpisz odpowiedzi, jakich - Twoim zdaniem - udzieliliby Twoi koledzy, a w trzeciej - odpowiedzi, jakich udzieliliby nauczyciele. Staraj się ustosunkować dp każdego zdania.
Wyszczególnienie	Mój pogląd	Tak uważają moi koledzy	Tak uważa większość nauczycieli
1.    Trzeba pomagać innym w odrabianiu lekcji. 2.    Trzeba być pilnym i obowiązkowym. 3.    Trzeba być zdyscyplinowanym i bezwzględnie słuchać nauczycieli.

Badanie soejoinctryc/.ne

Przywódcy nieformalni

Dlaczego warlo wiedzieć, kio nim jest i znać jeno normy

1 1. Spójność

Wiedza o strukturze zespołu klasowego jest również wiedz;\ o jego spójności. Badając strukturę klasy i stwierdzając istnienie w niej kilku ośrodków dyspozycyjnych, mamy już pewne podstawy do mówienia o braku spójności. W rozdziale 7 tej ksitjżki jest mowa o siedmiu elementach składających się na spójność grupy. Każdy z nich można badać oddzielnie. Upraszczając, sprowadza się czasem spójność grupy do liczby przyjacielskich związków w grupie.

Liczbę wzajemnych przyjacielskich związków można wykryć za pomocą badania socjometrycznego. W tym przypadku lepiej jest polecić wybory tylko w obrębie klasy, choć ich lista może być dowolna. Odpowiadający musi wiedzieć, że może nic dokonać wyboru w ogóle, gdy nie ma w klasie nikogo, kogo chciałby wybrać. Możemy wówczas zastosować wskaźnik:

Spójność = ^l'^czba Pozytywnych wyborów liczba członków zespołu

O spójności świadczy również brak osób całkowicie izolowanych oraz duża liczba wzajemnych wyborów.

12. Przywództwo w zespole

Z grupy wybijają się zwykle tacy, którzy mają większe od innych możliwości kierowania zachowaniem swoich kolegów, Ci, którzy wywierają taki wpływ, bywają nazywani nieformalnymiprziwóilcuw! czy liderami zespołu. W klasie może być jeden uznany przywódca, kilka osób tworzących swoistą elitę, a nawet kilku przywódców usposobionych w stosunku do siebie konkurencyjnie. Rozpoznanie, kto jest nieformalnym przywódcą zespołu, ma wielkie znaczenie, ponieważ, pozwala nauczycielowi zorientować się w tym, jakiego rodzaju wpływy mogą rozpowszechniać się wokół uczniów oraz czy istnieją szanse, by nieformalny przywódca zespołu stal się jego formalnie uznanym przywódcą, np. przez wejście do samorządu. Jeśli zaś przywódca nieformalny sam reprezentuje normy i poglądy wrogie wobec zadań szkoły i życzeń nauczyciela, to wówczas rozpoznanie jego możliwości wywierania wpływu na kolegów da nauczycielowi szansę wprowadzenia skutecznych i prawidłowych wychowawczo przeciwdzialań.

W związku z powyższym nauczyciel powinien umieć znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

-    Kto jest nieformalnym przywódcą zespołu klasowego?

-    Jakie możliwości wywierania wpływu ma przywódca?

-    W jakich dziedzinach szczególnie zaznacza się wpływ przywódcy?

-    Jakie czynniki decydują o tym, że klasa traktuje tę lub inną osobę jako przywódcę?

-    Jakie cechy charakteryzują' osowy najbardziej skłonne do podporządkowania się?

Zbieraniu informacji o tych sprawach służy:

-    obserwacja'.

-    badania socjometryczne - aby uzyskać informację o przywódcy, pytamy uczniów o kolegów, z którymi najchętniej współpracowaliby lub prosili o radę w trudnej sytuacji. Badanie socjometryczne dobrze jest